Wiosenna pora

Biorąc przykład z zieleni, która gwałtownie się rozwinęła w ostatnich dniach, także na rynku sztuki mamy wysyp aukcji. Maj zwykle bywa preludium do intensywnej działalności domów aukcyjnych w czerwcu, przed dłuższą przerwą wakacyjną.
 

Paulina Ołowska, Diesel, 2003

Zanim jednak przejdziemy do bieżących licytacji, wyjawię pewien zamysł. Odnosi się on do twórczości pokolenia młodych i najmłodszych naszych artystów. Rozgladając się po międzynarodowym rynku, w trakcie zbierania materiałów do Wędrówek, dostrzegam jak niewiele obrazów i innych dzieł, naszych młodych, trafia na aukcje za granicą. Gdyby tak ułatwić im możliwość zaprezentowania się na szerszym forum, bez czekania aż międzynarodowi krytycy lub marszandzi wypatrzą utalentowanego artystę, mogliby nasi częściej być zauważani poza krajem. Przykładem dla nas mogą być Czesi czy Węgrzy, którzy reklamują swoich twórców nowoczesnych i  współczesnych poprzez zamieszczanie katalogów krajowych aukcji np. na popularnym portalu Auction Fr(ancaises).
Akurat w maju ma się odbyć Walny Zjazd Stowarzyszenia Antykwariuszy Polskich. Przyszło mi do głowy, że może to grono, pokusiłoby się o wspomożenie młodych. Poszczególne galerie mogą nie sprostać kosztom wydania i umieszczania katalogu na portalu francuskim. Ale, gdyby tak zorganizować  wspólnie, pod egidą SAP, ogólnopolską aukcję  wyselekcjonowanych prac młodych i zafundować umieszczenie katalogu takiej imprezy w Auction Fr - lub na innym znaczącym portalu. Mogłaby to być licytacja w Warszawie, Krakowie lub np. we Wrocławiu, który w 2016 roku będzie Europejską Stolicą Kultury. Dzięki wspólnemu wystąpieniu oferta polskich młodych artystów byłaby dostępna nie tylko dla fachowców z rynku sztuki, ale i dla indywidualnych kolekcjonerów. Oczywiście taka aukcja może się udać, albo nie, ale może warto spróbować? Zapewne gdyby taka impreza miała charakter cykliczny, choćby raz w roku, to po pewnym czasie powinny przyjść efekty.
To tyle, co mi przyszło do głowy, a teraz przedstawię zebraną ofertę. Kilka aukcji z początku proszę potraktować jako pamiętnik, bo Wędrówki, ze względu na majowe święta, pojawiają się nieco później.
 

Jan Chełmiński, Kareta Napoleona w odwrocie spod Moskwy

Zacznę wyjatkowo od licytacji z 28 kwietnia, w Nowym Jorku, u Christiego, której późny termin sprawił, że nie odnotowałem ich w ubiegłym miesiącu. „Weselny orszak zimą”, z jadącymi na wozach, raczej Hucułami niż Krakowiakami, pędzla Wierusza Kowalskiego, nr 65, szacowany na 30.000-50.000 $ nie zainteresował nikogo, natomiast następny obraz olejny z nr. 66 - Jana Chełmińskiego „Kareta Napoleona w odwrocie spod Moskwy”, przekroczył limit szacunku i został sprzedany za 58.750 $. Myślę, że na ten wybór wpłynął nastrój obrazu - ot na szklistej, zlodowaciałej drodze, gdzieś w bieli pejzażu stoi otoczona orszakiem kareta z Napoleonem. Bije z obrazu nastrój zagubienia, przegranej niezwyciężonego dotychczas Cesarza. Z fotografii widać, że obraz został namalowany finezyjnie pod względem warsztatowym i może się podobać nie tylko wielbicielom epoki napoleońskiej. Za jednym zamachem zwrócę uwagę na inną aukcję Christiego, także w Nowym Jorku z 12 maja. Będzie to licytacja sztuki współczesnej „Post War & Contemporary Art Day Sale. Session I”, gdzie z nr. 120 oferowany będzie obraz olejny Pauliny Ołowskiej „Diesel” z 2003 roku za 20.000 $. 
 

W. Iwaszkiewicz, W Wilnie Aleksander Gąssowski, Mężczyzna na brzegu rzeki

2 maja w lipskim Kunstauktion Haus ukaże się, z nr. 965, interesujaca pod wględem ikonograficznym akwarela z  XVII/XIX wieku W. Iwaszkiewicza „W Wilnie” w cenie wywoławczej 220 €. Nie potrafię ustalić autora - w Słowniku Artystów Polskich są różni Iwaszkiewiczowie, ale nie ma takiego o imieniu na „W”. Akwarela jest po amatorsku naiwna, ale bezsprzecznie jest to widok z Wilna, z postaciami w charakterystycznych strojach z owego czasu i z ruinami zamku na górze.

5 maja, tym razem w Paryżu u Millona, na aukcji „Moi chez moi XX-eme”, z nr. 213, znajdziemy obraz „Mężczyzna na brzegu rzeki” namalowany przez Aleksandra Gąssowskiego (1835-1895) urodzonego i żyjącego we Francji syna polskiego oficera, emigranta po Powstaniu Listopadowym 1831 roku. Realistyczny olejny pejzaż powstał pewnie pod wpływem sztuki Gustawa Courbeta i został wyceniony na 1300-1500 €.

Tego samego dnia w USA, w Lambertsville, w domu Rago Arts na aukcji sztuki po roku 1945 będzie wystawiona z nr. 510 - z 1958 roku - kompozycja abstrakcyjna Juliana Stańczaka, malarza amerykańskiego polskiego pochodzenia, o którym juz pisałem. Oszacowano ją na 12.000-18.000 $ z ceną wywoławczą 6000 $. 

Pozostajemy w USA ponieważ u Bonhamsa w Nowym Jorku odbędą się kolejne dwie aukcje - 6 i 7 maja. Na wcześniejszej - prezentującej malarstwo europejskie z XIX wieku - będą: Karla (Karola?) Witkowskiego, polsko-amerykańskiego malarza (1860-1910) „Goździki” (1901, olej) z nr. 40, za 6000-8000 $ i z nr. 51 Wojciecha Kossaka „Ułani przy studni” (1933, olej) za 4000-6000 $. Na drugiej aukcji - 7.05., gdzie będą wystawieni impresjoniści i malarze nowocześni, znajdą się trzy obrazy lwowskiego malarza Wilhelma Wachtla, który mieszkał w Paryżu, podróżował m.in. po Palestynie w 1932 roku skąd zaczerpnął motywy. Z nr. 39 będzie „Widok Akki” za 3000-4000 $ i z nr. 40 akwarela „Widok Akki - studium” za 1800-2500 $. Trzeci jego obraz z nr. 41 „Na plaży” pochodzi z 1949 roku. Jest to pastel wyceniony jak wyżej.  

Także w Nowym Jorku, u Sotheby’ego, 6 i 13 maja odbędą się aukcje na których pojawią się prace naszych artystów. Na pierwszej - „Impressionist & Modern Art Day Sale” - wystawione zostaną trzy obrazy olejne Mojżesza Kislinga: z nr. 185 „Maki” (1931) w cenie 70.000-100.000 $, z nr. 228 „Lilie” (1932) za 40.000-60.000 $ i z nr. 229 „Kwiaty w wazonie” z 1946 roku za 50.000-70.000 $. Na tej samej aukcji będzie także z nr. 355 Henryka Haydena „Martwa natura kubistyczna” z 1917 roku oszacowana na 50.000-70.000 $. 
 

Henryk Kossowski, Victory

13 maja na „Contemporary Art Day Auction” z nr. 566 oferowana będzie Piotra Uklańskiego „Good as gold” - kompozycja z 2011 roku, w kształcie owalu, z ustawionych ceramicznych wazonów, dzbanków, talerzy, kamieni - widzianych z góry. Na fotografii nie widać na jakim podłożu te rzeczy zostały ustawione, czy są luźne czy umocowane na stałe. „Dzieło” zostało wycenione na 140.000-180.000 $.  

Pozostajemy nadal z Sothebym, tyle tylko że przenosimy się do Londynu, na aukcje w dniach 20 i 21 maja. Na pierwszej, prezentujacej rzeźbę z XIX i XX wieku, z nr. 150 wystawione zostanie dzieło Henryka Kossowskiego „Victory” (brąz, wys. 97 cm) w cenie 4000-6000 GBP. Do tej pory nie pisałem o tym artyście, więc kilka słów o nim. Henryk junior (1855-1921) był synem Henryka Kossowskiego, krakowskiego rzeźbiarza. Studiował rzeźbę w Krakowie i Paryżu, gdzie pozostał. Wystawiał na Salonach paryskich, w Wiedniu, Krakowie, Warszawie i we Lwowie. Jego „Viktoria” jest symbolem zwycięstwa utrzymanym w konwencji XIX-wiecznego historyzmu. Na drugiej aukcji „XIX-wieczne europejskie malarstwo” znajdą się dwa obrazy naszych czołowych monachijczyków. Z nr .17 będzie Maxa Gierymskiego scena „Kozacy we wsi polskiej zimą” (187?, olej) oszacowany na 80.000-120.000 GBP. Drugi obraz z nr. 43 Alfreda Wierusza Kowalskiego nosi tytuł „Wesoła przejażdżka”, duży olej za 40.000-60.000 GBP. Dzieło to, co na krajowych aukcjach rzadko się zdarza, posiada proweniencję potwierdzającą autentyczność - zostało kupione na międzynarodowej wystawie w Glaspalast w Monachium w 1909 roku, nr katalogowy 840.
 

Aleksander Olszewski, Akt kobiecy

Z Londynu przenosimy się do Wiednia, na aukcję „Antyki i Dzieła Sztuki”, która odbędzie się 6 maja. Dzieła wystawianych Polaków pochodzą z lat 70. i 80. XX wieku i prezentują malarstwo abstrakcyjne i symboliczne, jakie wówczas było u nas modne. Pamiętam, jak byłem w Wiedniu w roku 1978, to podobne prace naszych malarzy widziałem wystawione w witrynach sklepów ramiarzy lub z przyborami malarskimi na Mariahilfe-strasse. Z nr. 370 będzie obraz Zygmunta Magnera, bez tytułu (1983, akryl) za 330 €, z nr. 372 Aleksandra Olszewskiego „Akt kobiecy” za 220 €. Z nr. 374 zostanie wystawona kompozycja Marcina Niziurskiego, bez tytułu (1987, akryl) za 200 €, z nr. 375 Jana Gepperta olej bez tytułu za 400 € i z nr. 380 najwyżej wyceniony obraz olejny Włodzimierza Szpingera „Groteska”, za 500 €.   

Dzień później, w Paryżu, w domu Aguttes pojawią się nie tylko obrazy z XIX wieku i nowoczesne, ale także rzeźby. Z nr. 141B wystawiona zostanie litografia Mojżesza Kislinga „Głowa młodej kobiety w kapturze - Jeanne” (egz. 40/75), w cenie 150-200 €. Taka sama rycina była już u Adera w Paryżu 22.05.2012 z nr. 231 oraz w Tel Avivie w domu Montefiore 29.04 2015, z nr. 211. Następne dwa obrazy olejne z nr. 149 i 149B, w jednakowej cenie 800-1200 € wyszły spod pędzla Włodzimierza Terlikowskiego - „Brzeg morza”  i powstałe w 1903 roku „Róże”. W kwietniowych Wędrówkach wspomniałem, że chyba od śmierci Igora Mitoraja nie widziałem jego prac na aukcjach. I tu niespodzianka, bo na tej aukcji będą jego dwie rzeźby w brązie. Z nr. 181 „Asklepios” (wys. 38,5 cm, egz. 855/1000) szacowany na 2500-3000 € i z nr. 182 „Perseusz” (wys. 38 cm, egz. 463/1000) za 4200-4500 €.
 

Henryk Szydłowski, Martwa natura z czarnym krzesłem

Wybieramy się teraz do jesiennej albo już zimowej Nowej Zelandii, gdzie w  Auckland 7.05. w Internatonal Art Centre odbędzie się aukcja sztuki współczesnej i nowoczesnej. Na niej znajdą się trzy obrazy olejne Henryka Szydłowskiego, absolwenta ASP w Krakowie z 1976 roku, który w końcu lat 70. wyjechał do Nowej Zelandii. Jego prace z lat 2011 i 2014 już pokazywałem. Tym razem zostaną oferowane: z nr. 17 „Księżyc w oknie” z 1992 roku wyceniony na 1500-2500 NZD (NZDolar), z nr. 29 „Martwa natura z czarnym krzesłem” za 3000-5000 NZD i z nr. 49 „Jesienna forma” za 2000-3000 NZD.


Wracamy do Europy. W szwajcarskim Bernie u Dobiaschofsky’ego 8 maja będzie licytowane malarstwo zagraniczne, wśród którego znajdą się: z nr. 475 Zygmunta Menkesa „Kopuła kościoła Val-de-Grace i Panteon w Paryżu” (ok. 1925, olej) za 12.000 CHF, z nr. 504 Szymona Mondszajna „Alger” za 12.000 CHF i z nr. 532 Zbigniewa Makowskiego „Step (?) śpiewu” (akwarela z 1964 roku) za 3600 CHF.
 

Walerian Brochocki, Dziewczyna z wiadrem, 1891 Maurycy Blond, Sklepy, 1962

Ze Szwajcarii niedaleko do Niemiec, gdzie w Duesseldorfer Auktionhaus 9 maja zostaną wystawione: z nr. 74 Romana Kochanowskiego „Pasterka krów” za 400 €, z nr. 134 Zofii Albinowskiej-Minkiewiczowej „Kwiaty w wazonach i czarka” za 200 €, z nr. 138 Teodora Axentowicza „Zamyślona”, pastel w cenie 300 €, z nr. 147 Stefana Bakałowicza „Alger - przy bramie” (1883, olej) za 200 €, z nr. 318 Konstantego Szewczenki „Arabscy kochankowie” za 300 €, z nr. 402 Waleriana Brochockiego „Dziewczyna z wiadrem” (1891, olej) za 600 €, z nr. 428 Stefana Domaradzkiego „Strumień w lesie” (1978, olej, tektura) za 150 €, z nr. 567 Juliusza Holzmullera „Hucułka na koniu” (1920, gwasz) za 200 € i z nr. 658 Alfreda Terleckiego „Widok Krakowa” (1936, olej) za 400 €.

Z Niemiec trafiamy do Wersalu do domu Erica Pillon, u którego 10 maja na aukcji „Floralies 2015” znajdzie się, z nr. 144, olej Maurycego Blumenkranca (Blonda) „Sklepy” z 1962 roku wyceniony na 1200-1500 €.   

Z Wersalu do Brukseli jest blisko, a tam 11.05. w domu Horta oferowane będą dwa oleje Mieczysława Rakowskiego, polskiego malarza z 1. połowy XX wieku zamieszkałego w Belgii. Z nr. 23 „Wieża ratuszowa” (1932) za 800-1200 € i z nr. 24 „Piwonie w wazonie” (1942) za 700-900 €. Z Belgii do Kanady nieco dalej, gdzie także 11 maja w Toronto w domu Waddingtons na licytacji „Of the Wall” z nr. 285 znalazłem kompozycję nieznanej mi artystki polsko-kanadyjskiej Krystyny Sadowskiej (1912-1994). Jej praca „Siedzący centaur z ukochaną” (technika mieszana, papier) została wyceniona na 100-150 CAD.    

Dzień później, 12 maja w Paryżu, na aukcji orientalnej w domu Artcurial  pokazane zostaną, z kolejnymi nr. 14,15,16, trzy olejne obrazy Adama Styki. Pierwszy „Brama do Marakeszu” oszacowano na 6000-8000 €, drugi „Młoda Marokanka”, która już była wystawiana 10.12.2013, z nr. 19 i 13.05.2014, z nr. 36 - jest do kupienia za 3000-5000 € i ostatni „Zakochani”, największy ma cenę szacunkową 30.000-40.000 €.  
 

Antoni Uniechowski, Krąg rodzinny Ludwik Gędłek, Kozacy odpoczywający przy ognisku

Też w stolicy Francji, u Tajana odbędą się dwie aukcje. Pierwsza 13.05. zatytułowana „Rysunki nowoczesne”, na której będą: z nr. 266 rysunek tuszem Antoniego Uniechowskiego „Krąg rodzinny” za 600-800 € i pod jednym numerem 318 dwie akwarele Nikifora Krynickiego przedstawiające - wnętrze kościoła katolickiego oraz wnętrze cerkwi. Cena za obie 600-1000 €. Druga licytacja odbędzie się 20.05., a jej tytuł „Obrazy i rzeźby orientalistów”. Na niej z nr. 29 pojawi się olej Adama Styki „Młody Algerczyk w Wadi” - Biskra 1917, olej za 6000-8000 €.  

Również 13.05. w Stuttgarcie w domu Riebera zostanie wystawiony z nr. 231 Ludwika Gędłka „Odpoczynek żołnierzy przed bitwą”, w cenie wywołania 4980 €. Kolejne obrazy Gędłka, wraz z innymi znajdą się w domu van Ham, w Kolonii 15 maja na aukcji „Sztuki Piękne”. Będą to trzy oleje tego artysty: z nr. 675 „Przegon koni na Podolu” za 4000-6000 €, z nr. 676 „Zwiad - żołnierze w zimowym lesie” za 1500-1800 € i z nr. 681 „Kozacy odpoczywajacy przy ognisku”, w cenie jak wyżej. Prócz tego będą - z nr. 687  Alfreda Wierusza Kowalskiego „Wozy na polnej drodze” (olej, deseczka) za 4000-5000 €. i z nr. 739 Władysława Karola Szenera „Zwiad kozacki” (olej, deska) za 5000-6000 €. Nieco później w Berlinie, 19.05., w domu Auctionata na licytacji sztuki XX wieku pojawi się z nr. 96 pejzaż malarza z Przemyśla, Stanisława Jankowskiego (1876-1948) „Słoneczniki przed góralskimi chatami” (1913, olej, tektura) oszacowany na 1200-1500 €.
 

Sykstus Dzbański, Wołyń - bedomni, 1917

U Adera w Paryżu, 20 maja, na aukcji „Malarstwo nowoczesne” będzie aż osiem obrazów. Z nr. 110 Sykstusa Dzbańskiego „Wołyń - bezdomni” z 1917 roku, duży olej za 3000-5000 €, dwa obrazy olejne Karola Kossaka w jednakowej cenie 1500-2000 € - z nr. 112 „Targ w Brazylii” i z nr. 113 „Port w Bahia”. Następnie dwa oleje Alfreda Świeykowskiego - z nr. 134 „Szwedzka posiadłość” za 500-600 € i z nr. 135 „Zachód słońca w Paryżu nad Sekwaną” za 800-1000 €. Z nr. 184 będzie Władysława Cyankiewicza „Autoportret” (1942, olej, tektura) za 800-1000 €. Obraz ma sygnaturę i datę: „I A 22.X.1942” oraz na odwrociu pieczęć stalagu, w którym autor był jeńcem wojennym. Ostatnimi będą dwa oleje, w jednakowej cenie 1000-1500 € Włodzimierza Terlikowskiego - z nr. 203 „Kwiaty w wazonie” i z nr. 204 „Ogród”.  
 

Iwan Trusz, Pejzaż z urwiskiem

Też 20 maja, w USA, w Chicago, w domu Leslie Hindmana będą dwie licytacje z artystami z Polski. Na pierwszej - „Amerykańska i europejska sztuka” - pojawią się: z nr. 102 Iwana Trusza „Pejzaż z urwiskiem” (olej, tektura), w cenie 1500-2000 $. Władysława Chmielińskiego będą dwa obrazy olejne: z nr. 105 „Kościół św. Anny w Warszawie zimą”, w cenie j.w. Drugi z nr. 108 przedstawia „Wnętrze pałacowe” w cenie 1000-2000 $. Z nr. 106 Jana Stanisławskiego „Chałupa o zmierzchu” została oszacowana na 5000-7000 $. Kolejne dwa obrazy olejne Alfonsa Karpińskiego, w takiej samej cenie 800-1200 $ to - z nr. 115 „Róże” i z nr. 116 „Kalie”. Zamyka tę listę akwarela Wojciecha Weissa, z nr. 117, „Bez w wazonie” za 1000-2000 $. W tym samym domu, tego dnia tylko o innej godzinie na aukcji kolekcji Richarda Levina zostanie wystawiony z nr. 23 obraz olejny „Róże” Mojżesza Kislinga za 20.000-40.000 $. Nie opuszczamy jeszcze Hindmana, ponieważ 21 maja  odbędzie się licytacja „Post-War & Contemporary Art”, na której trzy prace naszych artystów zostały oszacowane w jednakowej cenie 1000-2000 $. Dwie pierwsze to Stasysa Eidrigieviciusa - z nr. 212 „Postać”, gwasz z 1980 roku i z nr. 213 „Ręka” - pastel z 1993. Trzecią będzie, z nr. 215, praca Jana Lebensteina „Kreatury” (1965, technika mieszana, papier).
 

Magda Moraczewska, bez tytułu, 1989

Także 21 maja, ale we Francji w Lyonie, w domu Conan Hotel d’Ainay będą sprzedawane kompozycje abstrakcyjne Magdy Moraczewskiej (ur. 1965), w technice mieszanej na płótnie. Większą grupę kompozycji wyceniono po 300-600 €, dwa po 200-300 €. Oto one - z nr. 310 „Ikona” (1987) oraz z nr. 309 „Ikona” (1988). Obrazy za 300-600 €, wszystkie z 1989 roku, wszystkie bez tytułu: nr 307, 308, 311, 312. Następnego dnia w Paryżu w domu Gros & Delettrez będzie jeszcze jeden obraz Adama Styki, z nr. 240, „Piękność orientalna” w cenie 5000-7000 €.
 

Mela Muter, Rodzina Cyganów

Ostatnią aukcją w maju na jaką natrafiłem będzie impreza Lempertza w Brukseli „Art moderne” 29.05., gdzie z nr. 13 znajdzie się Meli Muter „Rodzina Cyganów” (olej, deska) za 70.000-90.000 €, z nr. 243 Jankiela Adlera „Jessienin” (gwasz, ołówek, papier) za 8000-9000 € i z nr. 334  Ludwika Markusa „Guillaume Apollinaire” (miedzioryt, egz. 27/30) w cenie 20.000-25.000 €.   

Generalnie, prócz niewielkiej liczby dzieł, zebrane prace prezentują dosyć  banalne motywy figuratywne i nieco już nudne abstrakcje. Ale trzeba przyznać, że w większości dawniejszych obrazów ich forma stoi na przyzwoitym poziomie, czasem wręcz odkrywa perfekcyjny warsztat, a ich twórcy starali się by prace były gustowne. Ponieważ w aktualnych Wędrówkach tego dawniejszego malarstwa jest więcej, życzę miłego oglądania.

Sławomir Bołdok