Felieton poświąteczny

Witam grono moich czytelników i choć spóźnione składam Im życzenia wszelkiej pomyślności z okazji świąt wielkanocnych i nadejścia wiosny. Choroba, która mnie zapędziła do szpitala sprawiła, że nie pojawiły się o czasie marcowe „Wędrówki”. Zatem te kwietniowe są przypomnieniem co wybitniejszych dzieł, które oferowano w marcu oraz spojrzeniem na przyszłe aukcje kwietniowe.
 

Stanisław Żukowski, Niemen, 1920

W ubiegłych miesiącach, oprócz nieustannego lansowania dzieł sztuki współczesnej, dalekowschodniej oraz w rozmaitych konfiguracjach sztuki zdobniczej, dało się wyczuć wzbierającą podskórnie tęsknotę za twórczością wysmakowaną, estetyczną, o delikatnej kolorystyce, co znalazło swój wyraz w licznych aukcjach, tak w Europie jak i w USA, malarstwa i rysunku impresjonistów. Do tego nurtu zaliczani są obecnie, artyści nie tylko związani z pierwsza grupą wystawiających u Nadara w Paryżu w XIX stuleciu, nie tylko pointyliści ale szerokie spektrum „kolorystów” działających co najmniej do połowy XX wieku, którzy formę swoich obrazów budowali w oparciu o harmonię barw, o ulotne wrażenia nastroju i światłocienia. Stąd na licznych obecnie aukcjach impresjonistycznych pojawiają się nazwiska artystów z Polski, których wielu zaliczanych jest też do grona twórców z École de Paris. Ale nie ma się co dziwić. Nasi malarze podążający do Francji, przed laty, musieli zarabiać na życie jak umieli. Malowali więc obrazy, których motywy były poszukiwane przez miejscowych i turystów, przede wszystkim z USA. Przeważnie, były to - kwiaty w wazonach, pejzaże i akty, czasem portrety - w manierze wówczas akceptowanej czyli szeroko rozumianym impresjoniźmie i postimpresjoniźmie. Dzisiaj te „starożytne” style wzbudzają, podobnie jak stare samochody, sentyment i nie tylko.

Mojżesz Kisling, Wazon z kwiatami, 1928

W porównaniu do bylejakości warsztatowej aktualnej twórczości - dawne obrazy pozwalają widzowi rozsmakować się w celowym i starannym rozplanowaniu kolorów na płótnie, w może nie zawsze głębokim, ale zajmującym, zrozumiałym i dobrze skadrowanym motywie obrazu. Poza tym widz, dawny i obecny, ma poczucie, że twórca powierzał nabywcy obrazu, prócz własnej weny artystycznej, dzieło będące również „przedmiotem trwałego użytku” i dokładał starań by kupujący miał tego świadomość, poprzez - przyzwoity blejtram, staranne napięcie płótna, dobre jakościowo farby, a często i dobraną ramę, na dodatek. „I komu to przeszkadzało”! Co zyskaliśmy w zamian, że drogą negacji, uleganiu modzie, rozmaitym snobizmom i nieustannej pogoni za udziwnionymi efektami doszliśmy do tego co widać wokół - na aukcjach i na wystawach?

Ale o tym dosyć. Zajmijmy się sztuką z ostatnich aukcji. W marcu br. warto było zwrócić uwagę na sprzedaż obrazu Stanisława Żukowskiego „Niemen” (1920, olej), który w Berlinie, z nr. 74, w domu Auctionata, 2.03., na licytacji zatytułowanej „Wiosna Modernistów” z ceny wywoławczej 6000 € poszybował do 10.625 €. Na tej samej aukcji z nr. 137 Władysława Chmielińskiego „Sanna na wiejskiej drodze”, uzyskała 1125 €. Także następnego dnia w tym samym domu sprzedano, z nr. 22, obraz Mariana Michalika „Chwila nadziei”, za 2500 €. Bardzo dobrze sprzedano w Lokeren, w Belgii w domu De Vuyst 5.03., z nr. 317, obraz olejny Jana Lebensteina „Figura axialna nr 5” (1958) za 44.000 €. U Erica Pillona w Wersalu na aukcji 13.03., z nr. 119 sprzedano Mojżesza Kislinga „Narcyze w wazonie” (ok.1948, olej) za 26.000 € mimo, że cena szacunkowa wynosiła 28.000-30.000 €. I na koniec marcowych aukcji - u Lempertza w Kolonii 16.03., z nr. 97 sprzedano Ludwika Gędłka „Martwą naturę z królikiem i czajką”, za 4712 € czyli sporo ponad kwotę szacunkową, która wynosiła 1800-2000 €.

Jan Piotr Norblin de la Gourdaine, Targ w Polsce, 1794

Obfitą ofertę przynosi kwiecień. Już w „Prima Aprilis”, 1.04. u Millona w Paryżu na aukcji rysunków dawnych i nowoczesnych pojawi się z nr. 88 akwarela Jana Piotra Norblina de la Gourdaine „Targ w Polsce” (1794) w cenie 400-600 €. Za tak niewielką kwotę można nabyć, znakomicie uchwyconą przez Norblina, scenę codziennego targu w Warszawie, z bogatą galerią typów szlachciurów, mieszczan i pospólstwa. Tegoż dnia także w Paryżu u Adera na aukcji „Salon rysunków”, oferowany będzie z nr. 140 Jerzego Ostoyi-Soszyńskiego (1878-1937), polskiego karykaturzysty i ilustratora pism paryskich, zestaw 3 rysunków satyryczno-politycznych „Degrengolada kabotynów” - w cenie 200-300 € za całość. Tamże z nr. 269 będzie pastel Jana Peszke „Leżąca dziewczynka” za 500-600 € oraz z nr. 273 i 274 dwie akwarele Nikifora Krynickiego „Wnętrze kościoła” za 300-400 €, i „Miasto” w tej samej cenie oraz gwasz „Pamiątka Krynica”, za 400-500 €.

Leopold Pilichowski, Głowa starszej kobiety

Także 1 kwietnia w domu Montefiore w Tel Avivie na licytacji prac artystów izraelskich i zagranicznych będą 4 dzieła malarzy z Polski - trzy kolejne obrazy Leopolda Pilichowskiego, z nr. 143-145: „Portret mężczyzny” za 1000-1500 $, „Pejzaż” za 600-800 $ i „Głowa starszej kobiety” w cenie j.w.; czwartym olejem, z nr. 95 będzie Zygmunta Schretera „Pejzaż miejski” za 900-1200 $.

Na czwartego kwietnia, wracamy do Paryża, gdzie w domu Aguttes na aukcji impresjonistów sztuki współczesnej….cz.II, z nr. 106 będzie Alicji Halickiej „Port” za 4000-6000 €, z nr. 122 Henryka Haydena wizerunek „Elegantki z bukietem”, za 2000-3000 oraz z nr. 153 Igora Mitoraja „Perseusz” (brąz, wys. 38, egz. D 517/1000 HC) za 3000-5000 €. Ale to nie koniec aukcji w tym dniu i w tym mieście. W domu Cornette de Saint Cyr podczas licytacji impresjonistów i modernistów, z nr. 53 będzie oferowany Mojżesza Kislinga „Wazon z kwiatami” (1928, olej) za 70.000-90.000 €.

Mojżesz Kisling, Dziewczyna z Montparnassu Mela Muter, Most nad rzeką

Piątego kwietnia, też w Paryżu, będą dwie aukcje - w domu Rossiniego, gdzie z nr. 122 zostanie wystawiony rysunek tuszem Jana Peszke „Kobieta nad brzegiem wody pod drzewami” w cenie 300-500 €, oraz w domu Artcurial odbędzie się sprzedaż prac impresjonistów i nowoczesnych oraz artystów z École de Paris z lat 1905-1939 - w dwóch sesjach, porannej i popołudniowej. Na pierwszej z nr. 38 oferowany będzie tylko jeden obraz Władysława Ślewińskiego „Bretonki na nabrzeżu” (pastel, węgiel) za 6000-8000 €. Za to na sesji II będzie sporo prac naszych malarzy. Zaczynam od Mojżesza Kislinga, którego wystawionych zostanie 9 prac nr 140-148. Kolejkę otwiera obraz „Młoda kobieta z nagimi piersiami” (1916, olej) za 20.000-30.000 €; następne pozycje są rysunkami tuszem o wymiarach ok.31,2 x 31,2 cm, w jednakowej cenie po 1500-2000 €. Będą to: „Czasy heroiczne”; „Przygody i ich uczestnicy”; „Industrializacja”; „Dziewczyna z Montparnassu”; „Wieczór premiery”; „Domy malarstwa”; „Williamson z Massachussets”; „Bar Le Dome w Paryżu”. Z nr. 154 wystawiony zastanie Meli Muter „Most nad rzeką” (olej, tektura) za 8000-10.000 €; z nr. 166 Rajmunda Kanelby „Młoda kobieta z wachlarzem” za 3000-4000 €; z nr. 168 Zygmunta Menkesa „Dziewczyna z gołębiem” (ok. 1927-1929, olej) w cenie j.w.; z nr. 169 tegoż samego „Kobieta w trakcie toalety” (ok. 1923, olej) za 6000-8000 €. Trzy kolejne nr. 170-172 będą olejami Henryka Epsteina: „Ruchliwy port” (1930) za 3500-4500 €; „Brzeg morza” w cenie j.w. i „Pejzaż z drzewami” za 4000-5000 €; z nr. 173 będzie olejna „Martwa natura z bukietem” Alfreda Aberdama za 2000-3000 €; z nr. 184 akwarela Zygmunta Landaua „Dziewczynka w kapeluszu” za 600-800 €; z nr. 193 Benna (Benciona Rabinowicza) „Kobieta w szalu” za 2000-3000 €. Ale to nie koniec. Z nr. od 195 do 209 będzie 15 obrazów olejnych Jankiela Adlera w cenach od kilku do kilkunastu tysięcy €, który to zestaw wygląda na wyprzedaż z atelier artysty, prawdopodobnie od spadkobierców. Zamyka tę sesję z nr. 261 Jana Lamberta-Ruckiego „Dziecko z psem” (1962, pastel) wyceniony na 800-1000 €.

Lucjan K. Przepiórski, Pożądanie, 1888

6 kwietnia u Tajana w Paryżu, na aukcji dawnych obrazów wystawiony zostanie z nr. 202 duży olej Lucjana K. Przepiórskiego „Pożądanie” (1888), oszacowany na 4000-6000 €. Malarz urodzony w Wilnie w 1830 roku, zmarł w Paryżu w 1911. Był fotografem w Warszawie, studiował w Petersburgu, brał udział w powstaniu 1863 roku, gdzie stracił nogę. Od roku 1864 mieszkał w Paryżu. Uczestniczył w życiu paryskiej Polonii, wystawiał na Salonach paryskich od 1867, był kopistą obrazów z Luwru i cenionym portrecistą. Przyznam się, że nie słyszałem o tym artyście do dzisiaj, a biografię jego poznałem ze Słownika. Obraz prezentujący Ewę w raju, kiedy sięga po zakazane jabłko, trudno ocenić na podstawie fotografii, ale na pewno nie można odmówić talentu Przepiórskiemu i biegłej znajomości warsztatu.

Tego samego dnia w domu Boisgirarda, w Paryżu odbędzie się duża aukcja „Autografy, fotografie, Współcześni, École de Paris, obrazy nowoczesne…” (  zobacz katalog >> ) Dla nas najbardziej interesująca będzie ta część licytacji, gdzie pojawią się nasi malarze i ich prace. A będą to: z nr. 48 Szymona Mondzaina „Portret Osipa Zadkina” (1910, litografia) za 200-300 €; z nr. 54 Henryka Haydena „Martwa natura z dzbankiem” (1966, litografia) za 100-150 € i tegoż z nr. 55, „Pejzaż” (1961, litografia) w cenie j.w.; z nr. 120 akwarela Krynickiego Nikifora, „Krynica” za 300-400 €; z nr. 146 Jerzego Kossaka „Postój ułanów” (1927, olej, tektura) za 1600-1800 €; z nr. 154 Blondera Aleksandra - Blondela Andre „Martwa natura z kwiatami w doniczce” (olej, tektura) za 1500-1800 €; z nr. 166 i 167 dwa obrazy olejne Adama Muszki w jednakowej cenie, po 600-800 € - „Nosiciel wody” i „Drabina Jakubowa”; z nr. 173 będzie Henryka Haydena „Avant - port w Honfleur” za 2000-2500 € i tegoż z nr. 174 „Rzeka Marne w Ussy” za 1500-1800 €; kolejne trzy pozycje 178-180 będą to obrazy olejne Zygmunta Schretera (Szretera): „Kwiaty w wazonie” (55,6 x 43 cm), za 400-600 €; „Pejzaż z drzewami” za 800-1000 € i „Kwiaty w wazonie” (73 x 53,5 cm), za 600-800 €. Następne będą trzy oleje z nr. 182-184 Natana Grunsweigha „Kościół przy ul. Neuve Saint Pierre w Paryżu”, za 1500-2000 €; „Dziewczynka czytająca” w cenie j.w. i „Postacie przed kościołem” za 1500-1800 € (obraz ten był już oferowany 18.03.2015); z nr. 190 będzie olej Jana Peszke „Postacie pod drzewem w La Faviere” (1918, olej, tektura) za 5000-6000 €; z nr. 191 będzie „Pejzaż” Leona Weissberga za 2000-2200 €; z nr. 193 Maurycego Mędrzyckiego „Ocieniona rzeka” za 2000-2500 €, który to obraz był już wystawiany 4.12.2015; z nr. 194 Dawida Garfinkela „Martwa natura z dwoma wazonami z kwiatami i z owocami” za 1000-1200 €;

Włodzimierz Zakrzewski, Bulwar Saint Jacques w Paryżu, 1962

z nr. 195 Joachima Weingarta „Kwiaty w wazonie” za 2800-3000 €; z nr. 198 Zygmunta Landau „Głowa męska” za 700-800 €; z nr. 204 Jana Olesiewicza - Jean Olina „Martwa natura z owocami i dzbankami” (olej, tektura) za 300-400 €; dalej będą dwa oleje w jednakowej cenie, po 600-800 €, z nr. 212 i 213 Jana Kwiatkowskiego, polskiego naiwisty we Francji: „Scena rodzajowa” (1963) i „Zabudowania wioski” (1966); natomiast nr. 214 prezentuje zamaszyście malowany przez Włodzimierza Zakrzewskiego „Bulwar Saint Jacques w Paryżu” (1962, lej), wyceniony na 1000-1200 €. Ostatnie dwie prace Polaków na tej aukcji to - z nr. 229 Felicji Pacanowskiej „Abstrakcja” (1981, olej) za 800-1000 € i z nr. 230 Jana Lamberta-Ruckiego olej „Pod mostem” (1925) za 10.000-12.000 €.

7 kwietnia, w czwartek, w Lyonie, w domu Conan Hotel D’Ainay na aukcji sztuki XX wieku, z nr. 54 będzie Jacka Sroki, z Krakowa, akwatinta „Mit” (1990, egz. 4/50) za 150-200 €.

Henryk Berlewi, Mechano-Faktura, 1965

8 kwietnia będzie kilka licytacji - u Hampla w Monachium, w Kempten, w domu Auctionata w Berlinie, u Adera w Paryżu i tamże w domu Gros & Delettrez. Zacznijmy od licytacji w Niemczech. Hampel w kwietniu urządził cykl licytacji z osobnymi katalogami i na jednej z nich - w katalogu nr. 4 - gdzie wystawiona będzie sztuka nowoczesna i współczesna z kolekcji Carla Laszlo z nr. 1193 wystawiony będzie gwasz Marii Hablińskiej „Bogini” (1926) wyceniony na 200 €. Będzie to szkic kostiumu scenicznego, ale nie udało mi się stwierdzić do jakiej sztuki. Druga licytacja, tego dnia, odbędzie się w Kempten w domu Allgauer Auktionshaus. Wystawione zostaną - z nr. 1398 Erno Erba (ze Lwowa) „Przekupki” oszacowane na 1500 € i z nr. 1480 Franciszka Juriewicza (Psków, 1849-1924, Wilno) „Chłopka z cepem” (1901, olej) za 300 €. W Berlinie w domu Auctionata na aukcji sztuki XX wieku będzie z nr. 5 Henryka Berlewiego „Mechano-Faktura” (kompozycja z 1924 r. odtworzona przez artystę w 1961, serigrafia, egz. 119/200, datowany 29.03.1965), wyceniony na 100-130 €.

Paryskie licytacje 8.04. to - u Adera „Rysunki i obrazy nowoczesne”, gdzie zostaną oferowane z: nr. 128 sangwina Henryka Epsteina „Głowa dziecka”, za 100-120 €; z nr. 178 Artura Kolnika „Martwa natura z tulipanami w wazonie i owocami” za 150-200 €; z nr. 211 Adolfa Milicha „Kwiaty w wazonie” za 1000-1200 €; z nr. 244 Jana Peszke „Lala w Melun, pierwszy tydzień” za 300-400 €; z nr. 245 „Quineville, rozbijaczka kamieni” (tusz lawowany) za 250-300 € i z nr. 266 Zdzisława Ruszkowskiego „Paryż, Ile de la Cite” za 800-1000 €.

Jan Lambert-Rucki, Para z facetem w meloniku, 2003)

Ostatnia aukcja tego dnia odbędzie się w domu Gros & Delettrez, gdzie zostanie wystawiony na imprezie „Sztuka nowoczesna i współczesna, rzeźbiarze…” zespół odlewów w brązie (z ok. 2001-2008) Jana Lamberta-Ruckiego. Będzie to kolejno 12 rzeźb z nr. 71-82: „Postać w masce” (2001, wys. 51 cm), za 1800-2500 €; „Para, z facetem w meloniku” (2003, wys. 39 cm) za 2000-2500 €; „Zwierzenia” (2005, wys. 36 cm) za 2000-2500 €; „Nieśmiały” (wys. 19 cm) za 1000-1500 €; „Kobieta z mufką” (wys. 40 cm) w cenie j.w.; „Pokusa” (2005, wys. 48 cm) za 2500-3000 €; „Marzyciel” (wys. 16 cm) za 600-1000 €; „Siedząca para” (wys. 20 cm) za 1000-1500 €; „Stojąca para z parasolem” (2.05.2008, wys. 32,5 cm) za 1200-1800 €; „Pokusa” (wys. 24 cm) za 1000-1500 € i „Stojąca para odwrócona plecami” (wys. 16 cm) za 600-1000 €.

Pozostajemy w Paryżu, gdzie 12 kwietnia u Tajana na aukcji sztuki - z nr. 23 oferowany będzie olej Feliksa Michała Wygrzywalskiego „Modlitwa na pustyni”, oszacowany na 2500-3500 €, a 13.04. u Millona na aukcji obrazów nowoczesnych i współczesnych pojawi się kilka obrazów: z nr. 227 Antoniego Fałata „Dwoje dzieci z psem” (1989, olej) za 800-1200 €; z nr. 266 i 267 dwie olejne kompozycje abstrakcyjne Lan-Bara (Davida Langberga) w jednakowej cenie, po 200-300 €; z nr. 324 Felicji Pacanowskiej następna „Abstrakcja” za 300-400 € i z nr. 359 Marka Rudnickiego „Portret dziewczynki” (1974, olej) w cenie j.w.

Marcin Maciejowski, Dwaj mężczyźni grający w karty, 2009

Także 13.04. - ale w Londynie u Phillipsa - na aukcji „New Now” z nr. 86 będą Marcina Maciejowskiego „Dwaj mężczyźni grający w karty” (2009, olej) wycenieni na 10.000-15.000 GBP, a 14.04. w Berlinie w domu Spika, z nr. 126, Władysława Lipskiego (1824-1873) olejny „Modlitewnik” oszacowany na 900 €.

W drugiej połowie miesiąca na sześciu aukcjach będą przeważnie prezentowane pojedyncze obrazy. I tak 19 kwietnia w Brukseli w domu Horta z nr. 358 będzie kompozycja olejna Stanisława Żółtowskiego „Dookoła świata” (1969) za 350-450 €; w Londynie 19.04. u Sotheby’ego na wyprzedaży orientalistów, z nr. 29 pojawi się Stanisława Chlebowskiego „Modlitwa w Hagia Sophia” (1879, olej, tektura) za 50.000-70.000 GBP; w Dorotheum w Wiedniu, na aukcji malarstwa z XIX wieku, wystawione zostaną dwa obrazy - z nr. 1129 olej Alfreda Wierusza-Kowalskiego „Chłopski orszak weselny”, za 70.000-90.000 € i z nr. 1130 Antoniego Piotrowskiego „Odjazd żołnierza”, za 6000-8000 €.

Alfred Wierusz-Kowalski, Chłopski orszak weselny Józef Brandt, Rozmowa przy studni, 1877

23 kwietnia w Hamburgu, w domu Stahla z nr. 47 będzie obraz Bohdana Kleczyńskiego „Gotów do odjazdu” (1883, olej, deska) za 9000 € i z nr. 80 Emila Lindemanna (Warszawa, 1864-1945, Ozorków) „Słoneczny dzień” (olej, tektura) szacowany na 800 €.

25 kwietnia w Nowym Jorku u Christiego podczas licytacji „XIX wieczna sztuka europejska” będą trzy cenne obrazy: z nr. 23 Alfreda Wierusza-Kowalskiego „Polowanie z psami zimą” (olej, deska) za 30.000-50.000 $; z nr. 24 Józefa Brandta „Rozmowa przy studni” (1877, olej) za 100.000-150.000 $ i z nr. 65 olej Henryka Siemiradzkiego „Przy źródle”, za 60.000-80.000 $.

Ostatnia aukcja miesiąca odbędzie się 30.04. u Lehra w Berlinie, gdzie z nr. 31, na licytacji „Sztuka XX i XXI wieku” znajdzie się Mojżesza Kislinga „Akt w turbanie (1952, akwatinta, egz. 35/100) za 400 €.

Ze względu na fakt, że aktualne „Wędrówki” obejmują dwa miesiące, a do tego w kwietniu będzie sporo aukcji z licznymi pracami naszych artystów, zaprezentowany materiał jest dosyć obszerny mimo poczynionych przeze mnie skrótów. Wydaje mi się, że mimo pewnej monotonii tekstu uważni czytelnicy a przede wszystkim kolekcjonerzy znajdą, dla siebie, interesujące pozycje, które pozwolą im porównać ceny zagraniczne z krajowymi, zorientować się jacy twórcy dostrzegani są przez rynek światowy i którą półkę, w rankingu międzynarodowym zajmują. Na mój gust jest to od lat mierna pozycja i mało czynimy by co nieco w tej kwestii poprawić.