Kamienica Celejowska należy do najcenniejszych budowli zabytkowych w Polsce i jest wyrazem pełni rozkwitu architektury mieszczańskiej. Wzniesiono ją z kamienia wapiennego. Składa się z dwóch kondygnacji o typowym dla kazimierskich kamienic układzie wnętrz: na dole sień przejazdowa przesklepiona, podobnie dwie sale do niej przylegające; na piętrze cztery izby przesklepione drewnianymi stropami, z których największa ozdobiona jest kolumną między oknami. Jednak największą wartością kamienicy jest elewacja główna z ogromną attyką (ponad 1/3 wysokości całej budowli) wypełnioną dekoracją ornamentalną i figuralną. Są to rzeźby patronów fundatora kamienicy (i jego syna), czyli św. Bartłomieja i św. Jana Chrzciciela oraz figury Chrystusa jako Salvatora Mundi i Matki Boskiej jako Królowej Nieba. Natomiast grzebień attyki zdobią rzeźby fantastycznych stworów (bazyliszki, smoki, ptaki), których formy zaczerpnięte są z repertuaru znakomitego rzeźbiarza, Włocha, Santi Gucciego i jego następców.

Kamienica powstała przed 1635 rokiem. Na podstawie dekoracji sądzić można, że ok. 1620 roku. Jej twórcami byli bez wątpienia muratorzy kazimierscy; w tym czasie architektura w miasteczku osiągnęła najwyższy poziom. Wzory renesansu włoskiego i niderlandzkiego wtopione w tradycję lokalną stworzyły zupełnie nową jakość charakterystyczną dla polskiej prowincji tych lat, architekturę rodzimą, swojską. Kamienica Celejowska była przedmiotem badań już od połowy XIX w., badań często nie wolnych od opinii wręcz bałamutnych. Przedstawiali ją w swoich dziełach wybitni polscy artyści m.in. Wojciech Gerson, Michał Elwiro Andriolli. Od poł. XVIII w. w ruinie, później mieściła garbarnię. W 1917 r. wykupiło ją Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami Przeszłości. W latach 1917-20 wykonano jej gruntowny remont. Mieściła w latach 30-tych XX wieku zbiory muzealne Towarzystwa Przyjaciół Kazimierza. Od 1964 r. stała się siedzibą Muzeum Regionalnego a od 1987 Muzeum Nadwiślańskiego.

O ZBIORACH
ZBIORY ARTYSTYCZNE
Kamienica Celejowska łączy w sobie dwa Kazimierze. Pierwszy z czasów najświetniejszego rozwoju (l poł. XVII w.) poprzez wspaniałą architekturę. Drugi - wydobyty z niemal zupełnego upadku poprzez sztukę. Nie kto inny, jak artyści przywrócili, lub stworzyli na nowo świetność Kazimierza. Ukazuje to, a jednocześnie opowiada o tym ekspozycja malarstwa, grafiki i rysunku na pierwszym piętrze kamienicy. Opowiada o ponad dwuwiekowych związkach artystów z Kazimierzem, o sposobie jego widzenia i przedstawiania oraz o tym, jak kolejne pokolenia malarzy widzenie to zmieniały, dając temu dowód w swoich dziełach.

Prawdziwe odkrycie Kazimierza jako miejsca dla malarzy stworzonego dokonało się po 1923 r. Wtedy pierwszy raz przyjechał tu na plener ze swoimi studentami profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie - Tadeusz Pruszkowski (1888-1942). I aż do września 1939 r. wypełnił Kazimierz sobą i swoimi uczniami, przyciągając i innych artystów, chcących poznać nową Arkadię - w Kazimierzu, krainę gdzie sztuka żyje wiecznie. Ale też żyje bardzo różnorodnie.
Już w pierwszej sali trafiamy na obraz Eugeniusza Arcta (1899-1974), ucznia T. Pruszkowskiego , przedstawiający malarza przed sztalugami pośród kwitnących jabłoni. To wprowadzenie w atmosferę ówczesnego malarskiego Kazimierza. Ale większość obrazów tutaj to dzieła Teresy Roszkowskiej (1904-1992) - muzy tamtego Kazimierza. Jej obrazy, zwłaszcza fantazyjna kompozycja obejmująca co bardziej znane budowle miasteczka, ułożona w spiralę, potwierdza jej wielką wyobraźnię i równie wielkie poczucie humoru. Zaowocowało to później w jej licznych i wybitnych realizacjach scenograficznych. Największą jej konkurentką na tym polu była Irena Lorentowicz (1908-1985) - obie uczyły się u "Prusza" - reprezentowana niewielkim, ale bardzo wrażliwie namalowanym obrazkiem.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech T.Pruszkowskiego było tworzenie grup malarskich złożonych z kolejnych roczników swoich uczniów. T.Roszkowska i E.Arct należeli do Szkoły Warszawskiej (od 1928 r.). Pierwszą grupą, która najpełniej reprezentowała właściwości nauczania "Prusza" było Bractwo Św. Łukasza. Malarzom tej grupy (od 1925 r.) poświęcona jest niemal w całości ekspozycja w sali z kolumną. Można się nieco dziwić, że Kazimierza - a właściwie jego przedstawień - jest tu niewiele.

Dominują portrety, ale też Pruszkowski uczył tak, by malarz potrafił namalować wszystko - byle dobrze. Są jednak obrazy wyjątkowe, może nie przez swą wartość artystyczną, lecz historyczną. To widok dziedzińca klasztoru oo.Reformatów, autorstwa Jana Gotarda (1898-1943) i namalowany przez Jana Zamoyskiego (1901-1986), prezesa Bractwa, fragment miasteczka - obydwa powstały podczas owego pierwszego pleneru w 1923 r. Sam Pruszkowski reprezentowany jest kilkoma portretami, z których do najciekawszych należy portret Lecha Niemojewskiego, autora projektu willi Pruszkowskiego, powstałej w latach 1936-1938, widniejącej na obrazie. Są również portrety malowane przez innych członków

Bractwa - Antoniego Michalaka (1899-1975) - w tym piękny portret ulubionego przez malarzy ślepca Kozdronia, Janusza Podoskiego (1898-1971), Bernarda T.Frydrysiaka (1908-1970) i Jana Zamoyskiego. Bodaj jedynym pejzażystą w tej grupie był Aleksander Jędrzejowski (1903-1974) -potwierdza to kilka jego obrazów.
Kazimierz sprzed 1939 r. był miastem dwu kultur - polskiej i żydowskiej. Zjawisko to pokazuje ekspozycja w sali wąskiej, gdzie można zobaczyć obrazy artystów żydowskich lub polskich o tematyce żydowskiej. Do takich należy duży, piękny obraz Stanisława Czajkowskiego (1878-1954) - widok na Kazimierz pełen Żydów pośród drewnianych zabudowań, a także tryptyk wprowadzający w atmosferę żydowskich świąt w Kazimierzu.

Tam również zobaczyć można cykl grafik - drzeworytów autorstwa Władysława Skoczylasa (1883-1934), twórcy polskiej szkoły drzeworytu, w którego pracach dowolnie i z fantazją ukazujących Kazimierz często pojawiają się Żydzi. Artystów żydowskich reprezentują wybitni malarze: Feliks Frydman (1897-1942), Adolf Behrman (1876-1942), Natan Spigel (1902-1942), Aniela Cukier (1900-1944). Są także przedstawiciele środowisk artystycznych innych miast (bo dominuje w Kazimierzu Warszawa) - Samuel Finkelstein (1890-1942) z Łodzi oraz Henryk Lewensztadt (ur.1893) i Symche Trachter (1900-1942) z Lublina. Swoistym ewenementem jest obraz Jana Rubczaka (1884-1942), artysty wywodzącego się z Krakowa czyli środowiska, które Kazimierz z reguły omijało.