Muzeum Regionalne w Szczecinku jest jednym z najstarszych na całym Pomorzu Zachodnim. Powstało bowiem już w 1914 roku i tylko niektóre muzea pomorskie mogą poszczycić się starszą metryką. Tradycje muzealne należałoby jednak przesunąć aż do roku 1866, kiedy to emerytowany major pruski F. W. Kasiski zorganizował ogromnš - jak na tamte czasy - wystawę archeologicznš w szczecineckiej zbrojowni. Zgromadzone obiekty (ponad 700 szt.) pochodziły z wykopalisk Kasiskiego z lat latach 60-tych XIX stulecia prowadzonych na dawna zbrojownia - miejsce pierwszej wystawy archeologicznejterenie powiatów człuchowskiego i szczecineckiego. Na organizację muzeum trzeba było jednak poczekać jeszcze pół wieku, a kolekcja zgromadzona przez F. W. Kasiskiego została tymczasem wywieziona do Berlina i dała początek tamtejszemu Muzeum Etnologicznemu.
Uroczyste obchody 600-lecia Szczecinka w 1910 roku ożywiły zainteresowania historyczne. Opublikowano wiele ciekawych prac z zakresu historii miasta i regionu, m.in. tak wybitnych znawców przedmiotu jak K. Tümpel i E. WEmil Wille - twórca szczecineckiego muzeumille. Zwolennicy powołania muzeum zyskali możnego protektora w osobie burmistrza K. Sasse, który jesienią 1913 roku powołał Towarzystwo Muzealne. W skład którego weszli znani obywatele miasta Szczecinka, m.in. wspomniani już K. Tümpel, E. Wille, landrat Ernst v. Hertzberg, oraz malarz Paul Stubbe i inni.
Ekspozycja archeologiczna w wieży muzealnej ok. 1925 r. Dzięki energicznej pracy Towarzystwa, a szczególnie E. Wille`go muzeum zostało zorganizowane już w czerwcu 1914 roku w wieży po kościele Św. Mikołaja - w tej samej, w której i dziś mieści się jego ekspozycja. Normalną działalnoąć placówki uniemożliwił jednak wybuch I wojny ąwiatowej. Powstałe muzeum miało doąć skromną bazę lokalową, ale dzięki staraniom Georga Zehma w roku 1935 zosGeorg Zehm - ostatni (?) przedwojenny kierownik muzeum zostało przeniesione do zamku.

Wojna okazała się dla muzeum prawdziwą katastrofą. Wprawdzie walki o miasto trwały zaledwie jeden dzień i nie uczyniły większych zniszczeń, to jednak gmach muzeum został wieża muzealna ok. 1925 r.zajęty przez wojska sowieckie. Żołnierze radzieccy bez skrupułów wyrzucili część kolekcji, a przede wszystkim obiekty archeologiczne, przez okno na zewnątrz budynku. Niektóre z tych zabytków została uratowana przez siostry Niepokalanki, z których s. Maria Krysta napisała pierwszą po wojnie broszurkę poświęcoąn historii Szczecinka. Pojedyncze obiekty uratowali też inni mieszkańcy miasta np. misę mosiężną wykonaną w Norymberdze ok. roku 1500, czy kafel piecowy, szczęśliwie zakupiony do zbiorów muzeum.

Próby reaktywowania Muzeum w Szczecinku zaraz po wojnie podjęli się m.in. Aleksander Stafiński i ks. Anatol Sałaga. Zorganizowali oni Obywatelski Komitet Muzeum Szczecinka i Ziemi Szczecineckiej, który w lipcu 1947 r. przejął wieżę św. Mikołaja na tymczasową siedzibę muzeum. Jednakże trudności pierwszych lat powojennych sprawiły, że zawsze były rzeczy ważniejsze i muzeum musiało poczekać. Mimo to A. Stafiński gromadził zbiory, głównie archeologiczne do przyszłego muzeum.

Aleksander Stafiński - pierwszy kierownik powojennego muzeumWe wrzeSniu 1957 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Szczecinku powołało nowy Komitet Organizacyjny Muzeum, w którego skład weszli między innymi A. Stafiński, W. Ostrowski, J. Krawczyk, J. Macichowski i P. Gołek-Narzęcki. Organizację muzeum wspomogło też Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Szczecinku założone w 1957 roku. W czasie obchodów rocznicy zdobycia Szczecinka przez wojska sowieckie - 28 lutego 1958 r., uroczyście otwarto Muzeum Ziemi Szczecineckiej. Chwilowo miało się ono mieścić w pokościelnej wieży św. Mikołaja, ale w niedalekiej przyszłości miało zostać przeniesione go zamku - do czego niestety nigdy nie doszło.