Obecną nazwę Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce otrzymało w grudniu 1998 roku. Wcześniej, bo od grudnia 1975 roku zostało powołane do istnienia decyzją Wojewody Ostrołęckiego jako Muzeum Okręgowe. Utworzenie Muzeum było odpowiedzią na dążenia wielu środowisk i działaczy społecznych kontynuujących po II wojnie wysiłki Adama Chętnika oraz Franciszka Malinowskiego zapoczątkowane przez tych wybitnych społeczników w pierwszych dziesiątkach XX wieku. W początkach lat 60-tych działacze społeczni utworzyli w Ostrołęce na Fortach Bema wystawę, na której zgromadzono ponad 1000 różnych eksponatów, głównie historycznych. Zgromadzone o dużej wartości zbiory uległy rozproszeniu. Niewiele z nich trafiło do powołanego w 1975 roku Muzeum. Pierwsze lata działalności charakteryzowały się intensywnym gromadzeniem eksponatów i przygotowywaniem bazy. Na początku Muzeum otrzymało do swojej dyspozycji piętro zabytkowej kamienicy przy Placu Gen. Józefa Bema 8 wybudowanej w latach 1823-1825, popularnie zwanej "Starą Pocztą". W 1980 roku cały budynek użytkowany był już przez Muzeum.
W latach 1989-1992 przeprowadzono remont kapitalny budynku "Starej Poczty" oraz wybudowano w podwórku budynek administracyjny. Pozwoliło to na zwiększenie powierzchni ekspozycyjnej oraz poprawę warunków pracy. Po kilkuletniej przerwie spowodowanej remontem w maju 1993 roku udostępniono do zwiedzania wystawy stałe i czasowe.

Dział Etnograficzny

Od kilkunastu lat muzea etnograficzne i skanseny podejmują różne wysiłki zmierzające do uatrakcyjnienia ekspozycji. Przed takim samym dylematem stanął dział etnograficzny Muzeum Kultury Kurpiowskiej. Z jednej strony ciążą stereotypy o stęchłym powietrzu, zatrzymanym czasie i nudzie, którą musimy przetrwać zwiedzając szare cmentarzyska minionych lat. Z drugiej strony stoimy my - muzealnicy, którzy za wszelką cenę staramy się wyjść naprzeciw zapotrzebowaniu rynku. I tak wprowadzamy ruchome światła, dodajemy dźwięki i obrazy z rzutników, czasem w złudnym przekonaniu, że w ten sposób modernizujemy nasze instytucje, bo przecież w sprzeczności z ideą muzealnictwa - prezentowaniem oryginalnego przedmiotu. Istotą działania muzealnego jest wycofanie (tezauryzacja) danego przedmiotu z obiegu codziennego i ocalenie go! - przynajmniej tak jest napisane w grubych księgach starych mistrzów. Stanęliśmy przed dylematem czy skansen w lesie czy skansen w necie. Co zrobić aby za kilkanaście lat dzieci chciały zajechać do zagrody kurpiowskiej, a nie zostać w domu i założyć kask wirtualny i "tak samo" aczkolwiek inaczej zwiedzić wirtualną zagrodę kurpiowską.

Dział etnograficzny współorganizuje lekcje muzealne, warsztaty, występy regionalnych zespołów.

Od kilku lat organizujemy warsztaty etnograficzne pt. Ginące Zawody. Rokrocznie w warsztatach bierze udział kilka tysięcy osób. Dzieci i młodzież mogą nauczyć się podstawowych kroków tańców kurpiowskich, malowania woskiem pisanek, wykonywania kwiatów z bibuły, pieczywa obrzędowego, tzw. "nowych latek", strzyżenia wycinanek, wyplatania koszyków z korzeni sosny, haftu regionalnego, czy utoczenia na kole garncarskim dzbanuszka. W tym wszystkim uczestniczą twórcy ludowi w kostiumach regionalnych dla dodania autentyczności. To oni uczą dzieci tradycyjnych "rzemiosł" ludowych.
Czas stwierdzić, że w obecnych czasach ekspozycje muszą działać na widza wszystkimi zmysłami. W zeszłym roku dział etnograficzny przygotował wystawę o bartnictwie i pszczelarstwie. W scenografii lasu stanęły ule kłodowe, zapachy dawały jałowce i sosny. Same dodanie woni lasu otworzyło w widzach większą swobodę wyobraźni.
Dział etnograficzny ma wiele zadań dydaktycznych i merytorycznych. Najważniejszymi z nich pozostaje gromadzenie i opracowywanie zbiorów, których w inwentarzu podstawowym jest ponad 3300, w inwentarzu pomocniczym ponad 500. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje licząca ponad 700 egzemplarzy kolekcja wycinanek z Puszczy Białej i Zielonej, bursztyny, sprzęty gospodarcze.
Na zakończenie muszę stwierdzić, że w obecnych czasach jakich przyszło nam pracować musimy się na nowo odnaleźć gdzieś pomiędzy nekropolią a wesołym miasteczkiem.

Dział Historyczno-Artystyczny
Nie sposób wyobrazić sobie muzeum o charakterze regionalnym bez działu zajmującego się gromadzeniem źródeł świadczących o historii regionu i badaniem przeszłości zamieszkujących go na przestrzeni lat ludzi. Powstałe pod koniec 1975 roku muzeum w Ostrołęce miało w strukturze dział nazwany historycznym. To do niego wpływały przedmioty będące często jedyną pamiątką rodzinną, uratowaną niejednokrotnie przed konsekwencjami burzliwych dziejów. Przez lata poznawaliśmy, i nadal poznajemy, ostrołęckie i okoliczne historie - miejsca, ludzi, czyny, słowem życie codzienne minionego okresu.
To w zbiorach działu historycznego znajdują się rodzinne dokumenty, listy, fotografie, pamiątkowe przedmioty, mundury weteranów, odznaczenia i ich medale. Każdy z nich niesie w sobie pewien ładunek emocji, wspomnień. Dotyczą zwykłych ludzi, którzy przez dziesięciolecia tworzyli klimat małego miasta, najbliższej wsi, jak również tych, którzy w sposób szczególny wpisali się w historię miejsca. Upraszczając, można powiedzieć, że w magazynie muzealnym spotkał się cały przekrój społeczny prowincji.
Zbiór muzealiów powstały z myślą o powyższym to jedna sprawa. Druga, to planowe gromadzenie dokumentacji terenu w postaci map, planów, przedstawień ikonograficznych: wszelkiego rodzaju grafik, rysunków, pocztówek, fotografii, medali, przedmiotów świadczących o istnieniu różnych instytucji, szkół, urzędów, organizacji, warsztatów rzemieślniczych itp. Jednym słowem wszystko to, co rzuca światło na życie społeczne, gospodarcze, polityczne i kulturalne miasta nad Narwią i okalających go terenów.
Historia miasta determinowana w poważnym stopniu położeniem nad rzeką, czasami dającą bodźce do rozwoju, czasami niosącą ze sobą zagrożenie w postaci konfliktów zbrojnych, znalazła w zbiorach działu swoje odzwierciedlenie.
W sposób szczególny odnosimy się do okresu powstania listopadowego z powodu rozegranej, 26 maja 1831 roku, bitwy między wojskami polskimi i rosyjskimi, przesądzającej o losach powstania. W miarę możliwości gromadzimy to, co jej dotyczy oraz całego kontekstu historycznego.
W 1999 roku, po reorganizacji muzeum, staliśmy się bogatsi o zbiory, funkcjonującego do tego okresu, działu sztuki. Nazywamy się obecnie Działem Historyczno-Artystycznym. Przybyła nam m.in. kolekcja prac ostrołęckich artystów profesjonalnych oraz zbiór sztuki dwudziestolecia międzywojennego, który obejmuje przede wszystkim prace członków artystycznych ugrupowań Rytm oraz Formistów. Prace łączy dążenie stworzenia stylu narodowego, opartego w dużej mierze na sztuce ludowej. Poważną część zbiorów stanowią prace warszawskiej malarki Hanny Michalskiej (ponad 700 prac), w dużej mierze dokumentujące klimat miasteczek z terenu całej Polski.