Muzeum Gerharta Hauptmanna zostało utworzone w willi "Wiesenstein" w Jagniątkowie. W latach 1901-1946 pisarz mieszkał w tej reprezentacyjnej willi widokowej, która tym samym stała się miejscem skupiającym ówczesne elity artystyczne Berlina, Drezna i Wrocławia. Po śmierci pisarza pojawiło sie wiele koncepcji wykorzystania budynku. Dokumenty potwierdzają krótki epizod z 1948 r., kiedy w willi "Wiesenstein" został utworzony oddział Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Rozważano również projekt utworzenia tu Domu Pracy Twórczej Związku Literatów Polskich. Ostatecznie na wiele lat budynek został przez jeleniogórskie Kuratorium Oświaty zamieniony na Państwowy Dom Wczasów Dziecięcych "Warszawianka", który do 1997 r. przyjmował młodzież na pobyty feryjne i zielone szkoły. W 1998 r. Kuratorium przekazało budynek Urzędowi Miasta Jeleniej Góry. Po komunalizacji, ta wspaniała XIX-wieczna willa została przy pomocy Fundacji Współpracy Polsko - Niemieckiej poddana gruntownym zabiegom remontowym i restauracyjnym: wymieniono pokrycie dachowe, okna , wykonano nową elewację oraz odremontowano wnętrza willi, zachowując ich historyczny układ. 3 stycznia 2000 r. dom został wpisany do rejestru instytucji kultury miasta jako "Dom Gerharta Hauptmanna". Nową funkcję willi określiła powołana do życia Rada Programowa, która w statucie nawiązała do polsko-niemieckich porozumień, zawartych w 1989 przez ówczesnych szefów obu państw H. Kohla i T. Mazowieckiego. Jednym z punktów porozumienia było utworzenie w ramach wzajemnej współpracy kulturalnej muzeum Gerharta i Carla Hauptmannów w Szklarskiej Porębie oraz muzeum Gerharta Hauptmanna w Jagniątkowie. Zgodnie z tymi postanowieniami w "Domu Gerharta Hauptmanna" zostało utworzone miejsce pamięci Noblisty oraz międzynarodowe Centrum Spotkań, Wymiany i Badań. Muzeum ma charakter muzeum biograficznego, a powołane przez Radę Miejską Jeleniej Góry w swojej strukturze zarządzania jest muzeum miejskim.

Muzeum znajduje sie na parterze zabytkowej willi i obejmuje pięć sal muzealnych, integralnie związanych z pisarstwem Gerharta Hauptmanna. Zwiedzający mogą zobaczyć gabinet pisarza, dawną bibliotekę, salę kominkową, małą jadalnię oraz ozdobiony w całości polichromią hol, zwany ze względu na tematykę malowideł "Rajską Halą". Muzeum udostępnia zwiedzającym przede wszystkim pamiątki dotyczące życia i twórczości Noblisty, takie jak: fragmenty korespondencji pisarza, pierwsze wydania książkowe, dokumenty itd.

W Domu Gerharta Hauptmanna znalazła również swoje miejsce fachowa BIBLIOTEKA , która gromadzi :

zdjęcia( archiwalia oraz nowe dokumentacje),
kopie dokumentów,
wydania dzieł G. Hauptmanna oraz tłumaczenia,
współczesną literaturę niemiecką i śląską,
opracowania naukowe i monografie na temat Noblisty.