Obóz Gross-Rosen powstał w sierpniu 1940 roku jako filia KL Sachsenhausen, której więźniowie przeznaczeni byli do pracy w miejscowym kamieniołomie granitu. Pierwszy transport przybył tam 2 sierpnia 1940 roku.
1 maja 1941 roku Arbeitslager Gross-Rosen uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. W pierwszych dwóch latach istnienia KL Gross-Rosen był małym obozem nastawionym w dalszym ciągu na obsługę kamieniołomu. Mordercza 12-godzinna praca w kamieniołomie, głodowe racje żywnościowe, brak należytej opieki lekarskiej, nieustanne maltretowanie i terroryzowanie więźniów zarówno przez załogę SS, jak i więźniów funkcyjnych powodowały duża śmiertelność, a KL Gross-Rosen był postrzegany jako jeden z najcięższych obozów koncentracyjnych.
Zasadnicza rozbudowa obozu Gross-Rosen przypada na rok 1944, zmienia się również jego charakter; obok centrali w Gross-Rosen powstają liczne filie (około 100) zlokalizowane przede wszystkim na terenie Dolnego Śląska, Sudetów i Ziemi Lubuskiej. Do największych należały obozy: AL Fünfteichen w Jelczu, 4 obozy we Wrocławiu (Breslau), Dyhernfurth w Brzegu Dolnym, Landeshut w Kamiennej Górze oraz w zespół obozów Riese zlokalizowanych w Górach Sowich.

Ogółem przez Gross-Rosen - obóz macierzysty i jego filie - przeszło około 125 000 więźniów, w tym również więźniowie nie rejestrowani, przywożenia do obozu na egzekucję, np. 2 500 radzieckich jeńców wojennych. Do najliczniejszych grup narodowościowych w obozie należeli Żydzi (obywatele różnych państw europejskich), Polacy oraz obywatele byłego Związku Radzieckiego.
Szacunkowa liczba ofiar obozu Gross-Rosen wynosi około 40 000.
Jednym z najtragiczniejszych okresów w dziejach tego obozu była jego ewakuacja. Podczas, czasami nawet wielotygodniowych, transportów zginęło wiele tysięcy więźniów.
Od jesieni 1943 roku do lutego 1945 roku działał na terenie KL Gross-Rosen wychowawczy obóz pracy wrocławskiego gestapo (AEL), przez który przeszło 4200 więźniów.
Miniony wiek oprócz wielu osiągnięć zaowocował również dwoma kataklizmami, zmieniającymi na zawsze obraz świata. Szczególnie, wyrosłe jeszcze z XIX-wiecznych idei, totalitaryzmy lat 40., sprowadziły ludzkość na skraj przepaści, poprzez opracowanie i perfekcyjne zastosowanie technologii eksterminacji całych narodów.

Wstrząsającym efektem tej epoki stały się obozy koncentracyjne. Początkowo jako miejsca izolowania i rozprawiania się z wszelkiego rodzaju przeciwnikami, by z czasem przeistoczyć się w miejsca niewolniczej pracy i "fabryki" śmierci. Dziś są one tą częścią historii ludzkości, która budzi w człowieku poczucie naturalnego wstydu i równie naturalną potrzebę zapomnienia. Lecz właśnie w imię człowieczeństwa, w imię najwyższych wartości humanitarnych nie wolno nam tego uczynić. Dlatego celowe jest tworzenie na terenach zbiorowej kaźni, jakimi były obozy koncentracyjne, miejsc pamięci i muzeów. Nie po to, by przypominać światu, że zrobili to Niemcy III Rzeszy czy też Rosjanie, lecz by przypomnieć człowiekowi to, do czego, może być zdolny. Miejscem takim jest również Muzeum Gross-Rosen, powołane 21 kwietnia 1983 roku przez Ministra Kultury i Sztuki.

O utworzenie Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy zabiegały środowiska więźniarskie i ówczesne władze lokalne mające świadomość, że nieustanny upływ czasu zmniejsza lub wręcz zaprzepaszcza możliwość zebrania i zachowania dla przyszłości przede wszystkim relacji i wspomnień świadków tamtych wydarzeń, jak również nielicznych ocalałych dokumentów dotyczących KL Gross-Rosen. Tak więc trzydzieści osiem lat po zakończeniu II wojny światowej Państwowe Muzeum Gross-Rosen podjęło pracę mającą na celu zachowanie materialnych pozostałości po byłym obozie koncentracyjnym Gross-Rosen, udokumentowanie cierpienia i śmierci tysięcy ludzi właśnie na tym skrawku ziemi oraz przekazanie tej wiedzy współczesnemu pokoleniu. Był to poniekąd ostatni stosowny moment, by ocalić od zapomnienia mały fragment najwstydliwszej części historii współczesnego świata.

Muzeum gromadzi, przechowuje, opracowuje naukowo i udostępnia swoje zbiory w trzech podstawowych działach:
Gromadzenia i Przechowywania Zbiorów
Naukowo-Badawczy i Opracowywania Zbiorów
Oświatowy i Upowszechniania.

Realizując podstawowe zadania muzealne, do tej pory zgromadziliśmy 348 eksponatów, 9101 jednostek archiwalnych oraz 3041 jednostek archiwalnych utrwalonych na 66 305 klatkach mikrofilmu i 141 mikrofiszach. Dokonano i zgromadzono 239 nagrań video oraz 206 nagrań magnetofonowych relacji byłych więźniów. Działania te pozwoliły na częściową rekonstrukcję kartoteki więźniów KL Gross-Rosen; do chwili obecnej ustalono około 70 000 nazwisk.