Na Muzeum składa się Dworek z XVIII wieku, przebudowany z końcem XIX w. oraz zabytkowy park o powierzchni ponad 3 ha. Stanowią one dar narodowy, zakupiony przez społeczeństwo polskie i przekazany Marii Konopnickiej z okazji jubileuszu 25-lecia pracy pisarskiej oraz sześdziesiątej rocznicy urodzin poetki.
Do dzisiaj zachowały się w nim nazwy alejek, po których spacerowała poetka: Aleja Kasztanowa, Aleja Spacerowa i Droga Dojazdowa. Piękne położenie parku, bogata roślinność, cenne okazy starodrzewu oraz zasób nowych gatunków drzew sprawiają, że jest atrakcyjnym miejscem dla zwiedzających muzeum. Odwiedzany jest również chętnie w celach rekreacyjnych przez miejscową ludność. Podczas zwiedzania warto zwrócić uwagę na tablice pamiątkowe umieszczone na elewacjach dworku i lamusa oraz na miejsca, które przywołują ważne wydarzenia z życia i działalności Marii Konopnickiej: Głaz Suwalski, pamiątkowy Medalion, Kopiec oraz popiersie poetki. Konopnicka przyjechała do Żarnowca 8 września 1903 r. W Dworku spędzała wiosenno-letnie miesiące oraz prowadziła szeroką działalność społeczną i pisarską.
Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu zostało powołane do życia Zarządzeniem nr 20 Ministerstwa Kultury i Sztuki z 11 lutego 1957 r. w oparciu o akt darowizny córki poetki, Zofii Mickiewiczowej, na rzecz państwa polskiego. Otwarcia ekspozycji muzealnych dokonano 15 września 1960 r., po przeprowadzeniu prac remontowych i konserwatorskich. W 1991 r. oddano do użytku budynek Lamusa (dawniej spichlerz), w którym mieści się część ekspozycji.
Muzeum gromadzi obiekty z zakresu literatury, rzemiosła artystycznego, sztuki i dziedzin pokrewnych, etnografii oraz niezbędne obiekty z epoki do wyposażenia pomieszczeń Dworku. Do najcenniejszych zbiorów Muzeum należą:
- rękopisy utworów Marii Konopnickiej,
- autografy i listy poetki,
- dyplomy,
- adresy hołdownicze oraz autografy i listy innych pisarzy polskich XIX i XX w. m.in.: Elizy Orzeszkowej, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stefana i Oktawii Żeromskich, Stanisława Przybyszewskiego.