W skład tego największego w Polsce muzeum typu skansenowskiego wchodzą: rezerwat archeologiczny na Ostrowie Lednickim (utworzony jako Pomnik Historii Narodu Polskiego) oraz podobny rezerwat w Gieczu, Lednicki Park Krajobrazowy i Wielkopolski Park Etnograficzny.

Na największej z wysp jeziora Lednica - Ostrowie Lednickim - zostały odkryte najstarsze, pochodzące (2 połowa X w.) i zarazem najlepiej zachowane pozostałości kamiennych budowli w Polsce: pałacu, kaplicy i kościoła, otoczonych wałem obronnym. Są to ruiny wczesnopiastowskiego grodu biskupiego wzniesionego w czasach księcia Mieszka I, władcy, za panowania którego Polska przyjęła chrześcijaństwo (996 r.). Gród ów to ślad istnienia w X w. państwowości polskiej, której kolebką była Wielkopolska. Jako zabytkowi najwyższej rangi nadano mu miano Pomnika Historii Narodu Polskiego.

Oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy - rezerwat archeologiczny Gród Piastowski w Gieczu - kryje ruiny, które pochodzą z tego samego okresu, co te na Ostrowie Lednickim, ale gorzej zachowane. Znaleziska z terenu Legnicy i okolicznych miejscowości (narzędzia rolnicze, drewniane naczynia, broń - w tym jeden z dwu znanych w Polsce hełmów z nosalem, monety) wystawione są w gablotach w tzw. Skarbczyku - budynku, który jest kopią zabytkowego kościoła.

W 1988 r. powstał Lednicki Park Krajobrazowy obejmujący obszar pięciu wysp na Jeziorze Lednica i tereny wokół niego. Poza grodem na Ostrowiu Lednickim znajdują się w nim ruiny czterech innych grodów średniowiecznych, liczne zabytki drewniane i murowane (dwory, spichlerze itp.) oraz lasy z pomnikowymi drzewami i ciekawe zbiorowiska roślin.

Wielkopolski Park Etnograficzny usytuowany jest na prawym brzegu Jeziora Lednica, w Dziekanowicach. Zgromadzono w nim najcenniejsze zabytki architektury wiejskiej XVI-XX w. z terenów Wielkopolski. Ekspozycja podzielona jest na część wiejską i dworską. Turystom pokazuje się pracę warsztatów rzemieślniczych, poza tym jedna z zabytkowych zagród jest zamieszkała - w jej obejściu prowadzi się hodowlę, a okoliczne pola są uprawiane, co wprowadza do skansenu elementy autentycznego życia wsi.

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy jest jedynym w naszym kraju skansenem o charakterze zarazem archeologicznym, etnograficznym i przyrodniczym.