Profil działalności:
Muzeum Teatralne im. Stanisława Wyspiańskiego jest Oddziałem Muzeum Historycznego m. Krakowa. Jego celem jest gromadzenie, ochrona i upowszechnianie pamiątek związanych z działalnością teatrów krakowskich od powstania sceny narodowej w końcu XVIII wieku do czasów współczesnych. Zadaniem głównym jest rozbudzanie zainteresowania wszystkim, co łączy się z ulotną sztuką teatru. Zadanie to chce spełnić stała ekspozycja, przypominająca największe wydarzenia przeszło dwustuletniej historii tego teatru i działających tam wybitnych indywidualności aktorskich.

Budynek:
Dzieje Domu pod Krzyżem sięgają średniowiecza i związane są z losami szpitala ubogich scholarów, noszącego od XVI wieku imię św. Rocha. Placówka, będąca początkowo oddziałem czynnego w Krakowie od 1244 roku szpitala św. Ducha, usamodzielniła się w latach 1458-1460, przejmując na własność dom przy ulicy Szpitalnej i św. Marka. Po pożarze w roku 1528 rajca miejski i prowizor Antoni Franckowicz podjął się remontu i odbudowy. Z tego czasu pochodzi renesansowa przewiązka, łącząca główny budynek z oficyną. Od 1780 roku właścicielem budynku została parafia kościoła Mariackiego i pomieściła w oficynie przytułek dla ubogich, a w budynku frontowym mieszkania. W roku 1903 budynek został odsprzedany Radzie Miasta. W latach 1917 - 1937, w salach pierwszego piętra miał swoją siedzibę Związek Artystów Plastyków. Wiosną 1933 roku otwarto tutaj eksperymentalny teatr "Cricot". W trzy lata później Rada Miasta Krakowa przeznaczyła "Dom pod Krzyżem" na siedzibę przyszłego Muzeum Historycznego m. Krakowa. W 1958 roku podjęto uchwałę o przebudowie i umieszczeniu tutaj Muzeum Teatralnego. Decyzja ta odwołała się do projektu Macieja Szukiewicza z 1917 roku, który wskazywał ten właśnie budynek na siedzibę Muzeum Teatralnego.

Zbiory:
Początek zbiorom dała zorganizowana przez Teofila Trzcińskiego w 1949 roku "Wystawa historyczna teatru krakowskiego" w Muzeum Przemysłowym przy ul. Smoleńsk. Zebrała ona bardzo obfity i różnorodny materiał, zgromadzony dzięki ofiarności osób prywatnych, teatrów, bibliotek i muzeów. W 1952 roku teatralia z tej wystawy zostały przekazane do Muzeum Historycznego m. Krakowa, z przeznaczeniem dla przyszłego Muzeum Teatralnego. Zbiór ten obejmował: fotografie, wizerunki aktorów wykonane różnymi technikami plastycznymi, afisze, programy teatralne, zaproszenia, projekty dekoracji, makiety a także pamiątki po aktorach. Od tamtego czasu pomnożyły się wielokrotnie zbiory, jednakże ich charakter pozostał ten sam.
Dokumentacja bieżąca wzbogaca się również o nagrania magnetofonowe i kasety video. W związku z organiczną przynależnością do Muzeum Historycznego m. Krakowa charakter zbiorów ma także od początków swego istnienia charakter miejski. To podstawowe kryterium jest respektowane do dziś przy ich powiększaniu o zakupy, przekazy i dary.
Do najcenniejszych eksponatów należą XIX wieczne oryginalne afisze, atelierowe fotografie aktorów, portrety: Antoniny Hoffmann, Heleny Modrzejewskiej, Stanisława Koźmiana, Ireny Solskiej, Ludwika Solskiego, Gabrieli Zapolskiej, Jadwigi Mrozowskiej, Haliny Gallowej i potrójny portret Teofila Trzcińskiego (pastel Witkacego). Pamiątki po aktorach (Ludwiku Solskim i Zofii Jaroszewskiej) przybliżają widzom ich upodobania i gusty.
Szczególną grupę stanowią projekty scenograficzne i makiety, oraz duży zbiór kostiumów teatralnych od XIX wiecznych do najnowszych.