Władysław Strzemiński - Rysunki, szkice, projekty

 
Otwarcie wystawy Władysława Strzemińskiego „Rysunki, szkice, projekty” - Galeria Sztuki PROGRAM - środa, 19 lutego 2003 

Na otwarciu wystawy, zajadając paluszki i chipsy, można było wysłuchać krótkiego wprowadzenia do twórczości Strzemińskiego a następnie, sącząc wino, bliżej przyjrzeć się jego pracom. A są to prace w większości z lat 30. i 40. zeszłego wieku, czyli tytułowe rysunki, szkice i projekty (ponad dwadzieścia) realizowane na papierze, rzadziej kalce, przy użyciu ołówka, akwarel czy temper i ich kombinacji. 
 


 
W zbiorze eksponowanych dzieł znalazły się również rekonstrukcje komputerowe dwóch zaginionych prac Władysława Strzemińskiego, pochodzące z 1926 roku a funkcjonujące w świadomości świata artystycznego jako „Kompozycje”. Owe rekonstrukcje zostały stworzone na podstawie ilustracji w czasopiśmie „Zwrotnica”, z którym Strzemiński współpracował w latach dwudziestych ubiegłego stulecia. 

Na wystawie możemy także obejrzeć z niemniejszym zainteresowaniem dwie prace Stefana Krygiera, ucznia Strzemińskiego. Jedna z nich to tempera i ołówek na papierze będąca rekonstrukcją szkicu Strzemińskiego do płaskorzeźby zatytułowanej „Wyzysk kolonialny”, a która to płaskorzeźba miała zaistnieć zdobiąc wnętrze kawiarni „Egzotycznej” w Łodzi, mieście, w którym żył i tworzył od 1931 roku aż do swojej śmierci dwadzieścia jeden lat później. Druga z prac Krygiera to namalowany w 1982 roku olejem na płótnie portret Władysława Strzemińskiego w wygodnej pozie z papierosem w dłoni.
  
  
 
   
 


Cała twórczość Strzemińskiego nosi wyraźne „piętno” kubizmu, puryzmu i neoplastycyzmu. Pośrednio z tych nurtów a w głównej mierze z własnych wieloletnich przemyśleń narodziła się jedna z najoryginalniejszych koncepcji filozoficznych współczesnej awangardy – unizm, zaliczana w poczet awangardy konstruktywistycznej, której niekwestionowanym twórcą i propagatorem w Polsce był Władysław Strzemiński. Wzmiankowany unizm głosił – podając za Ireną Kossowską – ”jedność dzieła sztuki z miejscem, w jakim powstaje” a nadto jedność optycznej czy wręcz matematycznej zależności kształtów od siebie. Po poszukiwaniach w obrębie odchodzenia od dynamiki obrazu i imaginacji przestrzennej, jakie czynił Strzemiński w latach 20. poruszając się na płaszczyźnie abstrakcji form i barw, następna dekada jego twórczości, to dojrzałe prace unistyczne zawierające się wyłącznie w kompozycjach fakturowych, opierających swą zasadność konstrukcyjną na jednolitym odwzorowaniu pewnych schematów przestrzennych najczęściej o charakterze powtarzających się wypukłych elementów. Natomiast struktury figuralne Strzemińskiego z lat 30. to, jak pisze Kossowska, „małoformatowe, intymne obrazy olejne malowane dla odpoczynku, w których zasadniczą rolę odgrywały stosunki przestrzenne między plamami barwnymi i (...)giętką linią aluzyjnie nawiązującą do form natury”.
Nieoceniony wkład Strzemińskiego w dzieje światowej awangardy opiera się na fundamencie artystycznych porozumień z innymi ówczesnymi pionierami avant-artu jak chociażby Kazimierzem Malewiczem czy Władimirem Tatlinem, ale także na jego własnych artystycznych poszukiwaniach w niestygnącej, wiecznie rozedrganej materii rzeczywistości.

 

       
 
 Wybrane prace prezentowane na wystawie:
 

 
  Nota biograficzna:

  
  
Władysław Strzemiński  - urodził się w 1893 r w Mińsku Litewskim, zmarł w 1952 r w Łodzi. W 1918 r uczęszczał na zajecia do Pierwszych Państwowych Wolnych Pracowni w Moskwie. Z tego okresu znajomość i kontakty artystyczne z K. Malewiczem i W. Tatlinem. Od 1921 r mieszkał w Wilnie. Współorganizator Wystawy Nowej Sztuki w Wilnie w 1923 r, oraz grupy Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów. Brał udział we wszystkich poczynaniach artystycznych awangardy polskiego konstruktywizmu - Praesens i "a.r.". Członek międzynarodowej grupy Abstraction-Creation. Od 1931 r przebywa w Łodzi. Współtworzy Międzynarodową Kolekcję Sztuki Nowoczesnej w Łodzi - otwartą w 1931 r. Po 1945 r wykłada w PWSSP w Łodzi. Jego żoną była wybitna rzeźbiarka Katarzyna Kobro. Uprawiał malarstwo sztalugowe, typografię, projektowanie architektoniczne, zajmował się teorią i krytyką sztuki. Ukształtowany artystycznie przez konstruktywizm, nie godził się na instrumentalne wykorzystywanie sztuki do osiągania celów społecznych. Razem z żoną - Katarzyną Kobro napisał pracę Unizm w malarstwie w 1928 , w której stworzył i dał wykład teorii Unizmu tj. zasady, wg. której wszelka wypowiedź artystyczna winna spełniać wymóg "...jedności dzieła sztuki z miejscem, w jakim powstaje" Dążenie do homogenizacji obrazu, doprowadziło w pełni rozwiniętej formule Unizmu do prac monochromatycznych, gdzie faktura poprzez zaznaczone wypukłości tworzące wzór budowała całą przestrzeń obrazu. Artysta wniósł duży wkład w światową awangardę. Przez krytykę światową zaliczany jest do ścisłej czołówki artystów XX wieku.

    
 
Wystawa czynna do 8 marca 2003
 
 
Tekst i zdjęcia: Łukasz Wójcicki
Relacja przygotowana dla Artinfo.pl