Świat stanął na głowie? Lewica w Zderzaku?

Świat stanął na głowie? Lewica w Zderzaku? Tak może mówić tylko ten, kto nie zna historii galerii i nie wie, jak ważną jej częścią jest tradycja awangardy - zwłaszcza postawa moralna i idea autonomii sztuki. Wystawa ta pragnie zapełnić tę lukę w świadomości zbiorowej. W dniu Święta Pracy zaprezentowano publiczności kulturalnej sztukę awangardową z kolekcji Zderzaka - w przekroju historycznym od roku 1948 do 2006, w całej rozmaitości nurtów od strukturalizmu po neo-nadrealizm.

Wchodząc do sali wystawowej, od lewej:
1. Jadwiga Maziarska (1913-2003)
Artystka należała do KPP i do I Grupy Krakowskiej, następnie do PZPR i II Grupy Krakowskiej. Obraz Różnorodne formacje z 1963 roku to klasyczny przedstawiciel malarskiego strukturlizmu - wyrafinowej, artystycznej formy materializmu dialektycznego. Za abstrakcyjną powłoką grubo pokrytego woskiem obrazu kryje się źródło inspiracji, jaką dla artystki była fotografia prasowa przedstawiająca zjawiska masowe oraz naukowa makro- i mikrofotgrafia.

2. Andrzej Wróblewski (1927-1957)
Trzy rysunki tuszem na papierze pakowym przedstawiające Nieba nad Miastem, reprezentują ideę nowego stworzenia świata. Dwa mają tytuły autorskie: Zachód i Katastrofa. Wystawiane na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 roku. Utwory wolnomyśliciela, który niósł światu orędzie pokoju.

3. Danuta Urbanowicz (ur. 1932)
Cztery obrazy z cyklu Identyfikacje z 1972 roku ukazują wpływ konceptualizmu na sztukę artystki Grupy Nowohuckiej, przedstawicielkę młodszego pokolenia II Grupy Krakowskiej. Portrety pamięciowe mężczyzny (Witolda U.) i kobiety (Danuty U.) to ślady człowieczeństwa w społeczeństwie masowym.
Na ścianie pod oknem pokaz uzupełnia obraz Tabela trafień z przełomowego dla Polski roku 1970.

4. Janusz Tarabuła (ur. 1931)
Dwa obrazy nestora II Grupy Krakowskiej - Pamięć I z 1971 roku i Przedmiot-podmiot - to filozoficzne medytacje nad strukturą pamięci i relacją „ja-świat”. Grafiki wiszące pod obrazami pochodzą z połowy lat 60. i reprezentują wcześniejszy okres twórczości artysty związany z malarstwem materii, zwieńczony realizacją pomnika pomordowanych Żydów Lubelskich w Lublinie.

5. Monika Szwed (ur. 1978)
Dwa pastele poznańskiej artystki, pochodzące z 2006 roku, znakomicie puentują ideę naszej wystawy. Topos Budowania Nowego Domu i topos Nowego Człowieka, tak żywotne w tradycji lewicy, w wielowymiarowej przestrzeni Szwed zyskują swoiste znaczenia - oto pięciu Hiramów konstruuje molo, dom na wodzie, a sama idea budowania sprzężona jest nierozłącznie z Nowym Człowiekiem.

6. Zbigniew Libera (ur. 1959)
Artysta z Pabianic reprezentuje anarchistyczne skrzydło awanagardy. Na wystawie znalazły się jego dwa niezwykłe rysunki ołówkowe z 1994 roku. Są to ezoteryczne ideogramy do instalacji prezentowanych na wystawie w CSW Zamek Ujazdowski - Kąpielowicz i Wątroba jako siedziba duszy.

7. Grzegorz Sztwiertnia (ur. 1968)
Dwa poliptyki - Wiedza Powszechna z 1993 oraz Widzenie Krzysztofa Kolumba z 1994 roku - reprezentują wczesny, poetycki okres twórczości antropozofa ze Skoczowa, snującego utopijne idee Falansterów dla Artystów i Szpitala Metafizycznego.

8. Robert Rumas (ur. 1966)
Znaki drogowe ze słynnych Manewrów miejskich pochodzą z roku 1999. Gdański artysta uprawiał sztukę zaangażowaną na rzecz demokracji, innymi słowy „sztukę krytyczną”. Na podstawie utworzonej ad hoc mapy socjologicznej, rozmieściliśmy w Krakowie jego znaki informujące o zagrożeniach społecznych.

9. Mirosław Bałka (ur. 1958)
Na wystawie prezentowane są szkice do instalacji April. My Body Cannot Do Everything I Asked For z sierpnia 1990 roku, która zapoczątkowała zwrot artysty ku modernizmowi.

10. Wanda Czełkowska (ur. 1930)
Ostatnia z niezłomnych awangardy z II Grupy Krakowskiej i prezentacja rzeźby Miasto z lat 60. oraz rysunek Głowy. Wanda Czełkowska „żyje w przyszłości”, co oznacza najwyższy stopień lewicowości. Kto dysponuje wyobraźnią, może ją sobie wyobrazić np. na Ganimedesie.

11. Filmoteka awangardy
W filmotece na stronie galerii oraz na monitorze na wystawie można obejrzeć acrhiwalne nagrania wideo z performances, happeningów, wystaw, akcji i zdarzeń Zbigniewa Warpechowskiego, Grzegorza Sztwiertni, Juliana O. Jończyka, Antoniego Mikołajczyka, Krzysztofa Zarębskiego, Roberta Rumasa, Cezarego Bodzianowskiego.