Skarby ukryte w szafie

Jak wieść gminna niesie, Marta Tarabuła, właścicielka Galerii Zderzak, znalazła wczesne prace swojego ojca ukryte za zakurzoną szafą, stojącą w kącie jego pracowni. Sześćdziesiąt dzieł z lat 1951-1960, odkurzonych i wystawionych obecnie w Zderzaku w pełni zasługuje na legendę - tak duża grupa dobrej klasy prac z dawnych czasów trafia na rynek rzadko.

A wypada zwrócić na nie szczególną uwagę, bo gwasze i kolaże Janusza Tarabuły, pochodzące w większości z epoki „błędów i wypaczeń”, ukazują duchowo niezależnego artystę, który szukał inspiracji w obszarach zupełnie innych niż zalecane przez ideologów realizmu socjalistycznego. Prace Tarabuły to awangardowe eksperymenty: abstrakcje liryczne, nadrealistyczne pejzaże, delikatne organiczne frotaże. Z końca lat 50. pochodzą piękne przykłady malarstwa materii, kierunku, którego jest wybitnym reprezentantem. Zmianie uległa wówczas technika tworzenia - prócz farb artysta zaczął używać fotografii, gazy, gipsu, piasku, kleju. Obrazy stały się niemal monochromatyczne.

Szczególne wrażenie wywiera seria abstrakcji lirycznych z 1951 roku. Wyróżniają się one harmoniami opartymi na niewielkich różnicach tonalnych, z użyciem gradientów, w gamie od ciemnych beży, oliwkowych zieleni i szarości do nasyconych czerwieni, zgaszonych fioletów i wrzosów. Ich tytuły oparte są na wolnych skojarzeniach: Architektura nocy, Oczekiwanie burzy, Pejzaż elektronowy, Rytm, Chińczycy, Dekoracja wieczornego nieba. W młodości każdy jest poetą - komentuje 86-letni malarz, wtedy mistrz Śląska juniorów w pływaniu, zdolny matematyk i astronom-amator.

Ostatnie lata przyniosły znaczny wzrost zainteresowania twórczością Janusza Tarabuły. Ukazało się kilka obszernych wydawnictw, choć wciąż brak jest naukowo opracowanej monografii. Dlatego warto wejść na III piętro kamienicy przy Floriańskiej 3 w Krakowie, aby przyjrzeć się „republice marzeń” młodego artysty w niełatwych dla sztuki i wolnej myśli czasach.

Wystawie towarzyszy kolekcjonerski katalog z tekstem poety Wojciecha Bonowicza i pełną dokumentacją prac wydany w nakładzie 40 egzemplarzy z autografem artysty.