Retrospektywna wystawa ART DECO w Londynie

Położone w centrum burżuazyjnej dzielnicy Londynu – South Kensington, gigantyczne muzeum Victoria & Albert od lat nie może zdefiniować swojego charakteru. Wydaje się jednak, że retrospektywa, jaką zorganizowano w tym roku w wiktoriańskim zabytku – przejdzie do historii. Takiej wystawy nie było od 1925 roku, kiedy po raz pierwszy w Paryżu zademonstrowano na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych (Exposition Internationale des Arts Décoratifs, stąd nazwa stylu) – sztukę ART DECO. 
 
 
Tamtej wystawy oczekiwano od 1911. Przewidziana początkowo na rok 1912, później 1915, wybuch I Wojny Światowej przesunął datę o 10 lat. Na kolejną trzeba było poczekać nie tylko aż 78 lat, ale jeszcze do tego zorganizowali ją Anglicy. Choć Francuzi przypisują sobie autorstwo tego kierunku oraz uważają się za głównych jego inspiratorów, „perfidny Albion” chce po raz kolejny odebrać im palmę pierwszeństwa, nadając ekspozycji charakter międzynarodowy, żeby nie powiedzieć globalistyczny …, ale do którego Wyspiarze też mają pełne prawo. Widać to chociażby na ulicach Londynu, podziwiając kilka imponujących budynków „z epoki”, która niezasłużenie często kojarzy się nam z architekturą stalinowską, czy faszystowską.
Chociaż Art Deco był kierunkiem we wzornictwie, rzemiośle, architekturze wnętrz i sztukach plastycznych, o tradycjach sięgających przełomu XIX i XX wieku, to upowszechniony został w latach 20. XX w., a skończył się wraz z II Wojną Światową. 
  
 
Polską odmianę Art Deco - zwaną polską sztuką stosowaną - tworzyły głównie grupy propagujące rzemiosło artystyczne. Odwoływały się one do sztuki ludowej i dążyły do stworzenia stylu narodowego, aspirującego do rangi “stylu państwowego” II Rzeczpospolitej. Polscy artyści - odnieśli olbrzymi sukces na wystawie w 1925, otrzymując w sumie 172 nagrody, w tym wiele Grand Prix. Przykładem realizacji Art Deco w Polsce były wnętrza transatlantyków „Piłsudski” (1935) i „Batory” (1936).
  
 
Ambicją londyńskiej wystawy jest złamanie konwenansu, w którym Art Deco przedstawia się jako sztukę „frywolną i hedonistyczną”, a pokazanie jej w swym kontekście polityczno-społeczno-historyczno-artystycznym. Sądząc po kolejce przed A&V – cel osiągnięto – dlatego też radzimy rezerwowanie biletów przez Internet. 
Koncepcje wystawy przedstawia najlepiej jej Komisarz, pani Ghislaine Wood: „Chcieliśmy pokazać, jak bardzo Art Deco reprezentowała nowe wartości odpowiadające ówczesnym potrzebom "radości życia" i międzynarodowej wymiany, która pojawiła się dużo wcześniej przed globalizacją. Był to kierunek, który wszystko zrewolucjonizował: od architektury fabryk, które zamienił na pałace, przez kina, po wszystkie budynki publiczne. Zmienił również sztukę fotografii oraz modę. Art Deco jest najbardziej demokratycznym stylem XX wieku”.
  
  
 
Wchodząc do Muzeum, można się zniechęcić pierwszą salą, pełną bibelotów i „byle jak” eksponowanych obrazów. Już za chwilę, zwiedzający znajdzie się w centrum „zwariowanych lat dwudziestych i trzydziestych”, zrozumie więzi łączące Art Nouveau z Art Deco - stylem, który połączył stare, często egzotyczne tradycje z kierunkami współczesnymi, jak kubizm, konstruktywizm, fowizm, czy futuryzm i secesja.
W ornamentyce Art Deco sięgała również do motywów egipskich i klasycznych, do form geometrycznych lub form przedstawiających (np. postacie - często akty - kobiet, zwierząt, liście i promienie słońca). Geometrycznie stylizowane i funkcjonalne – „obiekty” rzadko były produkowane masowo i zwykle miały charakter wyrafinowanych, eleganckich dzieł sztuki, wykonywanych z naturalnych, często kosztownych materiałów (srebro, kość słoniowa).
 
 
Kryzys lat 30-tych szybko ostudził luksusowy trend, jakiemu Art Deco poddała się w swych początkach. „Pozytywną” konsekwencją była popularyzacja nowego stylu. Artyści przechodzili na materiały „tańsze”: bakelit (przodek plastiku), aluminium, czy chrom. Art Deco przystosowuje rownież swoje wzornictwo do warunków produkcji masowej (architektura wnętrz, meble, szkło, metal, plakat…).
 
Kolejną niespodzianką londyńskiej ekspozycji jest hall hotelu Strand Palace, odrestaurowany specjalnie przez V&A z okazji wystawy, a w którym projektant tego wnętrza, Oliver P. Bernard połączył szkło, metal i marmur.
 
 


Wystawę kończy pokaz światowych przykładów Art Deco - stylu, który od Szanghaju, przez Tokio, New Delhi i Johanesburg, po Nowy Jork - zmienił wizerunki miast w skali globalnej.
  
 
Aby „wczuć się” do końca w styl epoki, należy koniecznie obejrzeć kolorowy film zrealizowany w 1935, pokazujący inauguracyjną podróż transatlantyka „Normandie” – nie tylko ówczesnego cudu sztuki budownictwa okrętowego, ale i pływającego - z dzisiejszej perspektywy - muzeum Art Deco. W przeciwieństwie do naszego m/s „Piłsudskiego”, francuski flagowiec miał więcej szczęścia i nie wpadł na niemiecką minę, ale zarekwirowany później przez Amerykanów, na skutek sabotażu spłonął w 1942 r w nowojorskim porcie.
Na szczęście, zachowana do dziś spuścizna najbardziej demokratycznego stylu XX wieku, pozwala cieszyć oko swym wdziękiem i urodą. Londyńska wystawa jest tego najlepszym przykładem.

    
 
Victoria and Albert Museum
Cromwell Road, South Kensington
London, SW7 2RL
Tel: (22) 207.942.197
Internet: www.vam.ac.uk
Bilety: 9.40 £
 
 
Wystawa czynna do 20 lipca 2003
  
Relacja przygotowana przez Artinfo.pl