Przedwiośnie - Polska Sztuka z lat 1880-1920

 
Dnia 21 stycznia 2001 w Galerii Zachęta nastąpiło otwarcie wystawy PRZEDWIOŚNIE. SZTUKA POLSKA 1880 - 1920. 
Galeria Zachęta przyzwyczaiła nas, iż prezentowane przez nią wystawy zawsze cieszą się dużą popularnością, jednak w tym przypadku liczba osób przybyłych na otwarcie z trudem mieściła się w salach wystawowych gmachu galerii. Ponadto zaangażowane zostały dodatkowe środki bezpieczeństwa, ze względu na wartość i rangę prezentowanych dzieł.
 
 
 
 

Wystawa prezentuje blisko 120 najznakomitszych obrazów i rysunków, 15 rzeźb i 68 fotografii polskiej sztuki końca XIX i początku XX wieku z kolekcji 16 muzeów i 7 kolekcjonerów prywatnych.
Przedwiośnie było główną wystawą muzealną, jaką Polska pokazała z okazji festiwalu Europalia - Polska 2001 w Brukseli. Wystawa prezentowana była od 2 października 2001 do 3 stycznia 2002 w Palais des Beaux Arts. Wystawa w Zachęcie jest uszczuplona w stosunku do pokazu w Brukseli /nie udało się przedłużyć wypożyczenia najważniejszych dzieł z Muzeum Narodowego w Warszawie, brak też prac Ferdynanda Ruszczyca - będą eksponowane na wystawie monograficznej tego artysty w Muzeum Narodowym w Krakowie/.
 
 
 
Głównym przesłaniem wystawy było przybliżenie europejskiemu widzowi obrazu polskiej kultury - jej indywidualnych cech i dziedzictwa wywodzącego się z kultury europejskiej. Edukacyjna rola wystawy przejawia się też na płaszczyźnie przekazu historycznego prezentowanych prac. Profesor Andrzej Rottermund na konferencji prasowej poprzedzającej otwarcie wystawy mówił m.in. o problemie doboru dzieł na wystawę, "..Co pokazać na wystawie sztuki polskiej za granicą?. Żeby zrozumieć przekaz, trzeba znać historię" Wystawa z założenia była i jest wystawą historyczną. Komisarz wystawy Robert Kostro porównał ją do słynnej wystawy Polaków portret własny biorąc pod uwagę jej temat, przesłanie i rozmach.
 
Tytuł wystawy Przedwiośnie zawiera w sobie wiele konotacji, także i literackie z prozą Żeromskiego. Tradycja, narodowe wartości i mity a także oczekiwanie i pragnienie nowego. We wstępie do katalogu wystawy /katalog niestety nie został wydrukowany ze względu na brak środków/ kurator dr Agnieszka Morawińska pisze o przełomie XIX i XX  wieku "... Koniec wieku przyniósł wielki rozkwit polskiego malarstwa, ścierały się w nim rodzime tradycje z impulsami płynącymi z Paryża i Monachium, ze Skandynawii, z Petersburga i Wiednia, przyjmowanymi ostrożnie i traktowanymi selektywnie. Przy słabej recepcji impresjonizmu zaznaczył się bardzo mocny nurt symboliczno-alegoryczny i wczesnoekspresjonistyczny, do którego stosuje się ukuty przez Stanisława Przybyszewskiego - i przyjęty w światowej historii sztuki - termin "naturalizm psychiczny". Kluczem do polskiego malarstwa przełomu wieków jest swoisty emocjonalizm: nastrojowość przenika pejzaże i martwe natury, stanowi o atrakcyjności portretów i scen rodzajowych, sugeruje duchowy, ponadzwykły wymiar codziennych motywów"

 
 
Najwcześniejsze pokazywane prace to cykl Artura Grottgera Lituania i obraz Batory pod Pskowem Jana Matejki. Najpóźniejsze, to portrety i kompozycje Witkacego. W takim przedziale czasowym tworzonych dzieł znalazły się prace m.in. Biegasa, Boznańskiej, Chełmońskiego, Dunikowskiego, A. Gierymskiego, Krzyżanowskiego, Laszczki, Mehoffera, Pankiewicza, Podkowińskiego, Ruszczyca, Weissa, Wojtkiewicza, Wyspiańskiego.

Autorem opracowania plastycznego wystawy w Palais des Beaux Arts w Brukseli był Winston Spriet. Belgijski projektant wystawy odtworzył w wielkoformatowych przeźroczach i zaaranżowanej architekturze wnętrze kościoła Franciszkanów w Krakowie z polichromią i witrażami Wyspiańskiego. Wystawa cieszyła się wielkim powodzeniem wśród belgijskiej publiczności, odwiedziło ją około 30 tysięcy gości. Szczególnie podobały się Belgom prace Krzyżanowskiego, Wyspiańskiego i Wojtkiewicza.
O tym czy wystawa spodoba się polskim widzom, czy odniesie sukces, przekonamy się w jej trakcie i po zakończeniu.

Galeria zdjęć wybranych prac prezentowanych na wystawie:
 

Xawery Dunikowski "Autoportret", 1917-1920	Xawery Dunikowski "Tchnienie", przed 1903
Stanisław Wyspiański Fragment witrażu "Bóg Ojciec", 1904
Józef Pankiewicz "Portret dziewczynki w czerwonej sukience", 1897	Ludwik de Laveaux "Paryż nocą", 1893
Wojciech Weiss "Upał", 1898	Wojciech Weiss "Demon", 1904
Władysław Ślewiński "Czesząca się", 1897	Edward Okuń "Judasz", 1901
Witold Wojtkiewicz "Portret Maryny Raczyńskiej", 1905	Witold Wojtkiewicz "Orka", 1905
Olga Boznańska "Autoportret", 1906-1907	Olga Boznańska "Dziewczynka z chryzantemami", 1894

Wystawa przygotowana została przez Zamek Królewski w Warszawie, Fondation Europalia International i Instytut Adama Mickiewicza w Warszawie.
Kurator: Agnieszka Morawińska, współpraca: Teresa Stepnowska, aranżacja: Krzysztof Burnatowicz.
Prezentowana wystawa będzie czynna do 3 marca 2002r. Nie będzie pokazywana w innych miastach Polski. Jest to niepowtarzalna okazja do obejrzenia arcydzieł polskiej sztuki przełomu XIX/XX wieku w jednym miejscu i czasie. Gorąco polecamy uwadze Państwa tę wystawę.

Kurator wystawy: Agnieszka Morawińska

 
 
Zakończenie wystawy: 3 marca 2002

KOMUNIKAT z dnia 27 lutego 2002:
"W związku z ogromnym zainteresowaniem wystawą “Przedwiośnie” Galeria Zachęta 
od czwartku 28 lutego 2002 do niedzieli 3 marca 2002 będzie czynna w godzinach 10.00 – 20.00.
Dotychczas wystawę obejrzało około 60 tyś osób."

  
Relacja przygotowana przez Artinfo