Okrągłe światy - wystawa w Gropius Bau w Berlinie

Stefan Banz

Andre Heller, kurator generalny programów kulturalnych, towarzyszących mistrzostwom świata w piłce nożnej, przygotował na terenie Niemiec liczne (48) projekty artystyczne. Zrobienie wizualnej wystawy plastycznej na temat piłkarstwa, powierzył Haraldowi Szeemannowi. Po śmierci Szeemanna (1933- 2005), prace nad pokazem kontynuowała dyrektorka domu „Konstruktiv” w Zurichu, Dorothea Strauss.

„...Najpierw jest wtaczająca się w życie człowieka piłka. Okrągła, tocząca się, związana z wczesnymi przeżyciami dzieciństwa. Później przychodzą reguły, gra według pewnych określonych środowiskowych zasad. Na końcu, mamy do czynienia z podsumowaniem, metafora, metafizyka....” pisała w katalogu wystawy, kuratorka Dorothea Stauss. Piłka nożna to symbol globalizacji, gdyż u każdego budzi te same emocje. „Piłka jest okrągła...”, więc może wszędzie dotrzeć. Jej uniwersalne możliwości dostarczają nieskończonej ilości tematów oraz refleksji.

Piłka nożna stała się modna w środowisku polityków, intelektualistów i artystów. Dziś w dobrym tonie jest gra „w nogę”. Sportowcy natomiast, jak pisał w swej książce „Filozofia Andy Warhola od A do Z”, Andy Warhol: „zostali największymi super gwiazdami”. W latach 90 artystów zainspirowały tematy związane z życiem, polityką, nauką, techniką, sportem i piłką nożną. Wystawa w berlińskim Gropius Bau pt. „Okrągłe światy”, dotyczy związków sztuki z piłkarstwem. W prezentacji bierze udział 74 artystów z 20 krajów. Obok Andy Warhola, Markusa Lüpertza, Andreasa Gursky, Anri Sala, Borisa Michalkowa widnieją nazwiska mniej znanych, choć zaistniałych na tegorocznym Biennale w Wenecji twórców, jak np. zamieszkałego obecnie w Berlinie, Robina Rhode z Afryki Południowej, czy szwajcarskiej pary artystycznej, Lang & Baumann. Zaproszeni do udziału artyści sami są piłkarskimi kibicami.

Ingeborg Lüscher

Stworzone przez nich prace oscylują wokół zawodników, boiska, stadionu, stereotypów zachowań fanów i trenerów. Ingeborg Lüscher w wideo instalacji „Fusion” ubrała, zawodników FC St. Gallen i Grasshoppers Zurich w eleganckie, uszyte na miarę, szare oraz ciemnoniebieskie garnitury. Strój ten stanowi aluzję do starć władzy. Walka łączy menagerów i sportowców. Sukces odnosi ten, kto rozumie, że należy złamać reguły gry, nie dając się przy tym złapać. Kto nie używa trików przegrywa. Prosta, zarazem brutalna rzeczywistość każe interpretować mecz piłkarzy przebranych za businessmanów, niczym obowiązujący dziś wzorzec społeczno-kulturalnych zachowań. Amerykański artysta, Stephen Dean, zarejestrował na wideo, dynamikę powtarzających się zachowań kibiców na stadionie w Rio de Janeiro. 
 

Robin Rhode

Szwajcarskiego twórcę, Stefana Banza zainspirował, grający w FC Lucern syn. Artysta, zastanawiając się nad sposobem pokazania sztuki na boisku, wymyślił serię koszulek sportowych z wyszytymi nazwiskami artystów wraz z nazwą jednej ich pracy. Np. Marcel Duchamp - „L.H. O.O. Q.” , Bruce Neuman- „Bouncing Balls”, Edouard Manet - „Le dejeuner sur I´ herbe”. Koszulki te zaprezentował w szatni zawodników. Zafascynowana fenomenem zdjęć piłkarzy; oglądanych w telewizji, na plakatach, pocztówkach, Sender Karin podjęła temat związany z odbiciem wizerunku idola.

Piłka nożna jest najpopularniejszym sportem na świecie. Globalne wydarzenie, jakimi są mistrzostwa świata w piłce nożnej, skupia przed telewizorami kibiców, dając najbiedniejszym proletariuszom pomarzyć o karierze Rolando, Maradony czy Pele. Piłka rozwija poczucie równości, jest dostępna dla wszystkich, nie wymaga żadnych dodatkowych sprzętów i każdy może w nią zagrać.