Oddane - darowane. 15 lat Fundacji XX Czartoryskich

Temat zrabowanych podczas zawieruch wojennych dzieł z kolekcji państwowych i prywatnych jest zawsze aktualny. Nie tylko Polsce, ale i innym krajom nie udało się odzyskać utraconej w takich dramatycznych okolicznościach własności. Niewielka też jest szansa, aby sytuacja ta miała ulec gruntownej zmianie. 

Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie pt. "Oddane - Darowane. 15 lat Fundacji XX Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie" do tematyki tej nawiązuje. Prezentowanych jest ok. 40 obiektów, ofiarowanych przez prywatnych darczyńców lub odzyskanych po kradzieżach II wojny światowej.

W 1991 r. Adam Karol Czartoryski powołał Fundację przekazując jej zarówno zbiory, jak i budynki, w których zbiory się mieszczą. Prawie od razu zaczęły napływać do Fundacji dary zarówno z Polski, jak i z zagranicy; największa ich cześć pochodzi od rodziny, ale też od pracowników Muzeum i ich rodzin oraz od całego społeczeństwa. 

Prezentowane obiekty podzielić można na trzy grupy. Do pierwszej zaliczyć można przedmioty, które zostały zagrabione w czasie II wojny światowej, a w ostatnich latach oddane do kolekcji Czartoryskich przez światowe Muzea np. County Museum of Art z Los Angeles (makata perska z XVI w.) Muzeum w Richmond w Wirginii (portret młodzieńca - Jana Mostaerta; prezentowany po raz pierwszy szerokiej publiczności) oraz prywatną Fundację Abegg-Stiftung (relikwiarz z XVI w.) 
Kolejną grupę (zarazem najliczniejszą) stanowią przedmioty darowane przez rodziny Czartoryskich i Zamoyskich (np. Portret Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej, szklane klisze fotograficzne ze scenami rodzajowymi oraz dokumenty i korespondencję rodzinną). 
Trzecia grupa to obiekty podarowane przez prywatnych darczyńców (np. tabakiera z wizerunkiem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego - dar Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, dwa nieznane portrety autorstwa Olgi Boznańskiej - przekazane przez wnuków Marka Rostworowskiego, Iwa i Bogumiła Książków).