Matisse i Picasso - wystawa w paryskim Grand Palais

„ Należałoby kiedyś zebrać i postawić obok siebie wszystko to, co Matisse i ja stworzyliśmy…” – powiedział Picasso. „Nikt, tak dokładnie, jak ja - nie studiował malarstwa Matisse’a i nikt, tak wnikliwie, jak on – nie oglądał moich dziel…”

I stało się... Ponad trzy i pół miliona euro kosztowała organizacja wystawy „Matisse – Picasso”, która w paryskim Grand Palais zgromadziła ponad 160 dzieł dwóch tytanów sztuki XX wieku. Rywalizacja, czy wzajemne uzupełnianie się? Twórczość obu artystów fascynowała od początku stulecia. Już w 1918, Guillaume Appolinnaire – zorganizował pierwszy pokaz prac obu mistrzów. Trzeba było czekać ponad 80 lat, aby zobaczyć wspólną ekspozycje Picassa i Matissa zorganizowaną ubiegłego lata w Londynie. Odwiedziło ją ponad pół miliona zwiedzających. Paryska wystawa może liczyć na podobny sukces, tym bardziej, że zaprezentowano tutaj o ponad 30 dzieł więcej, niż na wystawie londyńskiej.

Henri Matisse w swoim atelier - 1950

Tym, którym nie udało się zobaczyć ekspozycji, ani w Londynie, ani nie uda w Paryżu – pozostaje Nowy Jork, do którego wystawa zostanie przeniesiona w przyszłym roku.

Od dziesięcioleci krytycy i eksperci spierają się, kto miał wpływ, na kogo i kto czyim malarstwem się inspirował… I choć ta ekspozycja nie rozstrzygnie problemu, poniżej prezentujemy Państwu kilka przykładów, które, od dziesięcioleci intrygowały specjalistów.

Pablo Picasso w swym paryskim atelier - 1937

Ceny biletów: 10 euro, ulgowy: 8 euro

Wystawa będzie czynna do 6 stycznia 2003r.


Picasso Nagi chłopiec prowadzący konia (1906) Olej na płótnie 220.6 x 131.2 cm The Museum of Modern Art, New York. The William S. Paley Collection Photo : MoMA New York 2001 © Succession Picasso 2001	Matisse Le Luxe, I (1907) Olej na płótnie 210 x 138 cm Musée National d'Art Moderne, Centre Georges Pompidou, Paris Photo : CNAC-GP/MNAM, Paris © Succession H. Matisse

Picasso skończył swój obraz wiosną 1906 i właśnie wtedy spotkał Matissea. Wówczas też starał się zarzucić akcenty sentymentalne, które widać było na przykład w pierwszych "Kuglarzach". Odtąd postacie Picassa nabierały nie tylko bardziej "świętobliwego" charakteru, a nieraz powagi antycznych rzeźb greckich. Tonacja obrazu jest ciemna, artysta świadomie unika żywej kolorystyki - tej, która charakteryzowała twórczość Matissea. Obraz Picassa znalazł się w mieszkaniu Leo i Gertrudy Stein, u których obaj artyści często się spotykali. Rok później, Matisse namalował "Luxe I ", obraz miał wymiary prawie identyczne, jak "Nagi Chłopiec" . Wydawać by się mogło, ze porównanie obu dzieł wypadło na niekorzyść Picassa.. "Nagi Chłopiec z koniem " wydaje się bardziej akademicki, choćby przez sposób, w jaki malarz oddaje anatomię chłopca. Wynik ten zmienił się diametralnie na korzyść Picassa, kiedy ten kilka miesięcy później pokazał "Panny z Avignon", gdzie wśród osłupiałych widzów, jednym z najbardziej zaskoczonych - był Matisse.


Matisse „Czerwone Rybki i Paleta“ (1914) 146.5 x 112.4 cm The Museum of Modern Art, New York. Gift and Bequest of Florene M. Schoenborn and Samuel A. Marx Photo : MoMA New York 2001 © Succession H. Matisse	Picasso Arlekin (1915) 183.5 x 105.1 cm The Museum of Modern Art, New York. Acquired through the Lillie P. Bliss Bequest Photo : MoMA New York 2001 © Succession Picasso 2001

Kiedy w 1915 Henri Matisse zobaczył po raz pierwszy picassowskiego "Arlequina", miał powiedzieć, że "to moje czerwone rybki zainspirowały Picasso…". Namalowane rok wcześniej "Czerwone rybki", i ich prostokątne formy oraz siła czerni mogły rzeczywiście przypominać "Arlekina". Jest to również pierwszy obraz Matissea, na którym widać wpływy kubizmu. Ale być może również, artysta inspirował się kolażami Picasso, które ten tworzył w latach 1913-1914… Oba obrazy uważane są za "symboliczne autoportrety", na których wycisnęła piętno trwająca ciągle I Wojna.


Matisse Martwa natura z pomarańczami (1916) Olej na płótnie 54 x 65 cm Collection part., Paris Photo : Archives H. Matisse © Succession H. Matisse	Picasso Martwa natura z dzbankiem i jabłkami (1919) Olej na plotnie 65 x 43.5 cm Musée Picasso, Paris Photo : RMN © Succession Picasso 2001

Obie, starannie dopracowane, "martwe natury" zdają się zawierać pewną tajemnicę. Puchar wypełniony pomarańczami u Matissea i pozornie banalny dzbanek przykryty talerzem z jabłkami u Picassa - oba płótna coś w sobie ukrywają. Pomarańcza występuje tak często w twórczości Matissea, że niektórzy uważają ją nawet za symbol jego sztuki. Apollinaire oglądając namalowany puchar pomarańczy powiedział, że "Gdyby porównywać do czegoś twórczość Matissa, to tylko do pomarańczy. Dzieła Henri Matissea są podobnie -jak pomarańcza - owocem rozpryskującego się światła…." W "Martwej naturze z dzbankiem i jabłkami", namalowanej przez Picassa w pełni jego okresu klasycystycznego, krytycy dostrzegali często ukrytą kobietę. Kobieta-waza, kobieta-dzbanek, bądź amfora - w twórczości Picassa znajdziemy niezliczone przykłady tak właśnie wyrażanej wyobraźni artysty.


Matisse Wnętrze Skrzypiec (1917-18) Olej na płótnie 116 x 89 cm Statens Museum for Kunst, Copenhagen. J. Rump Collection Photo : Statens Museum for Kunst Copenhagen © Succession H. Matisse	Picasso Gitara (1924) Technika mieszana: blacha, drut, metalowa puszka 111 x 63.5 x 26.6 cm Musée Picasso, Paris Photo : RMN © Succession Picasso 2001

Skrzypce na obrazie Matissa, jakby czekały na artystę, który je weźmie, aby zagrać. Tak "dotykalny" aspekt obrazu jest u Matissea rzadki. Wklęsła gitara Piacassa - jakkolwiek centralna i wszechobecna - jest z kolei tak monumentalna, że aż "niedotykalna". Skrzypce Matissea wtapiają się w otoczenie, które je ochrania; "Gitara" dominuje nad swym otoczeniem.. Matisse jest zarazem okazały, jak i intymny, Picasso wywołuje pewnego rodzaju lęk …


Picasso Dwoje Nagich (1906) 151.3 x 93 cm Olej na plotnie The Museum of Modern Art. Gift of G. David Thompson in honor of Alfred H. Barr, Jr. Photo : MOMA New York 2001 © Succession Picasso 2001	Matisse Nadzy z Tylu, III (1916) Braz, 1/10 189.2 x 111.8 x 15.2 cm Musée National d'Art Moderne, Centre Georges Pompidou, Paris Photo : CNAC-GP/MNAM, Paris © Succession H. Matisse


Matisse Nadzy z Tyłu , IV (1931) Brąz 188 x 112.4 x 15.2 cm Musée National d'Art Moderne, Centre Georges Pompidou, Paris Photo : CNAC-GP/MNAM, Paris © Succession H. Matisse	Picasso Trzy kobiety u źrodła (1921) Olej na płótnie 203.9 x 174 cm The Museum of Modern Art, New York. Gift of Mr. and Mrs. Allan D. Emil Photo : MOMA New York 2001 © Succession Picasso 2001

Zderzenie monumentalnego dzieła Picassa " Dwojga nagich " i " Trzech kobiet u źródła " z płaskorzeźbami Matissea najlepiej pokazuje relacje pomiędzy rzeźbą a malarstwem widoczną w pracach obu artystów. Niektórzy krytycy porównują ją do wizji, jaką obaj artyści mieli wobec sztuki tradycyjnej i nowoczesnej.


Matisse Muzyka (1939) Olej na płótnie 115.2 x 115.2 cm Albright-Knox Art Gallery, Buffalo, New York. Room of Contemporary Art Fund, 1940 Photo : Albright-knox Art Gallery © Succession H. Matisse	Picasso Poranna Serenada (1942) Olej na płótnie 195 x 265 cm Musée National d'Art Moderne, Centre Georges Pompidou, Paris Photo : CNAC/MNAM, Paris © Succession Picasso 2001

Oba dzieła, zarówno " Muzyka " z 1939, jak i " Serenada " z 1942, przedstawiają publicznie intymne strony życia prywatnego. Jakkolwiek bliskie tematycznie, obrazy te diametralnie różnią się formą. Ta różnica nie wynika bynajmniej z jakiegokolwiek artystycznego antagonizmu między dwoma artystami, takiego jak: kolor i tonacja, światło i cień, czy harmonia i dysharmonia Oba obrazy dzieli natomiast koncepcja "zagospodarowania" przestrzeni malarskiej. U Matissea "jest to przestrzeń, w którą mogłaby się wkomponować jeszcze jedna postać", Picasso zaś zdaje się być "jedynym panem swej przestrzeni".

Relacja przygotowana przez Artinfo.pl