Malarze polscy w Monachium - Muzeum w Suwałkach

W Muzeum Okręgowym w Suwałkach od maja do ostatnich dni sierpnia można oglądać wystawę malarstwa pod tytułem: I po co myśmy tam jechali! (S. Witkiewicz, 1901). Malarze polscy w Monachium. 
Na retoryczne zawołanie Stanisława Witkiewicza (1851-1915), malarza i przede wszystkim krytyka sztuki zdaje się odpowiadać każdy z ponad dwustu obrazów zgromadzonych na ekspozycji. Ich autorzy, polscy artyści, w drugiej połowie XIX wieku wyjeżdżali z rozbitej rozbiorami Polski do nie tak dalekiego Monachium. Cóż ci młodzi ludzie z galicyjskich i kresowych miasteczek znajdowali w tym aspirującym do miana „Nadizarskich Aten” bawarskim mieście? Czym miasto to różniło się od Warszawy, Krakowa, Wiednia lub Petersburga? Magnesem była Królewska Akademia Sztuk Pięknych założona w 1808 roku. Po naukę do niej ściągali młodzi artyści z niemal całej Europy. Ci, których nie znaleźli dla siebie miejsca w jej murach trafiali do jednej z tak licznych w stolicy Bawarii pracowni prywatnych. Wielką siłę przyciągania miały też Stara i Nowa Pinakoteka prezentujące zbiory malarstwa europejskiego od XIII wieku gromadzone przez Wittelsbachów. W wielkim gmachu Szklanego Pałacu organizowano ważne wystawy międzynarodowe lub prezentujące twórczość miejscowych artystów. Miasto to żyło na co dzień ze sztuką i dla sztuki. 
Polacy jeździli do Monachium chętnie. Stworzyli tam przez ponad półwiecze swoich pobytów barwną, dla ustabilizowanych Bawarczyków i twórczą dla rozwoju sztuki polskiej, społeczność. 
To w tym czasie, w drugiej połowie XIX wieku w mieście nad Izarą rozwijała się sztuka polska. To tutaj przez kilka miesięcy, lat lub całe życie artyści tworzyli obrazy, które dzisiaj możemy podziwiać w salach Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Tak, jak ponad sto lat temu w Glaspalast zachwycały, wzruszały, czy tylko zadziwiały miłośników sztuki, tak i dzisiaj czekają na reakcję widzów. Ale nie tylko. Są bowiem jednocześnie świadectwem tamtych czasów i tamtego środowiska. Mówią o tym też zdjęcia artystów polskich przebywających wówczas w Monachium, ich listy słane do kraju, wizerunki monachijskich pracowni, dyplomy i legitymacje. Także zdjęcia najważniejszych placów, ulic i gmachów stolicy Bawarii. Jej dworca, kawiarni, ogródków piwnych, mostów i pomników. Budynków, z którymi nierozerwalnie wiąże się sztuka polska tamtego okresu: Pinakoteka, Akademia, Glaspalast. W tych gmachach ponad 600 Polaków poznawało warsztat malarski.

Wystawa rozpoczyna się przechadzką wśród gmachów dziewiętnastowiecznego Monachium. Widz powoli zanurza się w atmosferze miasta. Wchodzi w świat, w którym żyli malarze polscy tamtych czasów. Ze ścian spoglądają na niego ich autoportrety, widzi kompozycje historyczne pierwszych przybyszów z Polski nad Izarę. Poznaje tok ich studiów: kopie mistrzów malowane w Starej Pinakotece, studia z pracowni, samą pracownię – miejsce pracy i salon, kompozycje na zadany, literacki temat. Są tam też trochę żartobliwe wspólne malarskie przedsięwzięcia: obraz , paleta z kilkunastoma mini kompozycjami, wreszcie nie tak często malowane pejzaże i sceny niemieckie. W kolejnych salach – bogactwo i różnorodność malarskiego widzenia świata: 90 autorów, około 200 prac, wielkie nazwiska obok tych dzisiaj zapomnianych. Obrazy Olgi Boznańskiej, Józefa Brandta, Juliusza Kossaka, Józefa Chełmońskiego, Jana Matejki, Aleksandra i Maksymiliana Gierymskich, Władysława Maleckiego, Romana Kochanowskiego, Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Antoniego Kozakiewicza, Stanisława Masłowskiego, Juliana Fałata, Stanisława Lentza, Franciszka Stretta, Zygmunta Sidorowicza. Każde nazwisko godne wymienienia, każda praca wymagająca uwagi i podziwu. Sceny z powstania styczniowego, wielkie studia portretowe, sceny batalistyczne, polskie sceny rodzajowe, polowania, wyjazdy na jarmarki, zaprzęgi konne w śniegach lub mgle, miasteczka i nostalgiczne, polskie pejzaże - tematy stanowiące klimat malarstwa tej epoki.

Eksponaty pochodzą z zbiorów muzeów narodowych w Kielcach, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Okręgowego w Bydgoszczy, Lesznie, Radomiu, Suwałkach, Lubelskiego w Lublinie, Podlaskiego w Białymstoku, Braci Albertynów w Krakowie, Instytutu Sztuki w Warszawie, Domu Jana Matejki w Krakowie oraz z kilku prywatnych kolekcji.

Zdjęcia:
1. Koniki polne, Włodzimierz Tetmajer, ol.płótno, wł. pryw.
2. Gęsiarka, Józef Rapacki, ol. tektura, wł. Muzeum Okręgowe w Suwałkach
3. Walka o chleb, Franciszek Ejsmond, ol. płótno, wł. pryw.
4. Mała Esmeralda, Franciszek Streitt, ol. deska, wł. pryw.