Jacek Malczewski - zbiory Lwowskiej Galerii Sztuki

 
Od paru miesięcy wędruje po Polsce wystawa dzieł Jacka Malczewskiego ze zbiorów Lwowskiej Galerii Sztuki. Obecnie gości w Krakowie, gdzie jej oficjalne otwarcie miało miejsce 20 lutego 2003 r. w Arsenale przy Muzeum Książąt Czartoryskich. O nieustannej popularności tego charyzmatycznego młodopolskiego artysty i nieprzemijającej wartości jego dzieł świadczą tłumy ludzi, jakie przybyły na wernisaż. Zagęszczenie powierzchni sali wystawowej było tak duże, że o spokojnej kontemplacji malarstwa można było właściwie tylko pomarzyć. 
  
 
 
  
  
Po krótkiej przemowie dyrektor MNK Anny Król i kurator wystawy w Krakowie Barbary Małkiewicz, przystąpiono do niełatwej próby obejrzenia chociaż części prezentowanej kolekcji. Znacznie prostsza była jednak wymiana pozdrowień między przybyłymi na uroczystość (o jakby nie było towarzyskim charakterze) wielbicielami sztuki i stałymi bywalcami tego typu wydarzeń.
Eksponowana w Polsce kolekcja jest największą wystawą dzieł Jacka Malczewskiego jaką kiedykolwiek pokazywano poza galerią lwowską. Złożyły się na nią wszystkie najlepsze tamtejsze obrazy artysty. Niektóre z nich pokazywane są widzom po raz pierwszy od czasu jubileuszowej wystawy malarza jaka miała miejsce we Lwowie w 1979 r.
 
  
 
 
 
 
 
Lwowska Galeria Sztuki posiada bogate zbiory polskiego malarstwa. Liczą one około 2 tys. płócien, wśród nich znajduje się 68 obrazów i szkiców oraz 18 rysunków i akwarel Malczewskiego. Trafiły tam głównie bądź to na drodze kupna na aukcjach lub od samych artystów, bądź jako dar prywatnych właścicieli i kolekcjonerów. W 1908 r. posiadała już 28 obrazów i szkiców malarskich Malczewskiego, charakteryzujących różne etapy jego twórczości. Wiele z nich pochodziło z prywatnych (i przekazanych na ręce galerii) zbiorów Piotra Dobrzańskiego – przyjaciela artysty (m.in.: „Poranek, „Portret Piotra Dobrzańskiego”). W 1925 r. galerię wzbogacił „Portret Tadeusza Barącza”, przekazany przez Erazma Barącza. 
W 1940 r. do galerii włączono kolejną „porcję” dzieł Malczewskiego, pochodzących z rozwiązanego Muzeum Książąt Lubomirskich (m.in.: „Pytia”, „Zatruta studnia”). 
  
 
 
 
Znany obraz „Chrystus przed Piłatem” został darowany w tym samym roku przez prywatnego kolekcjonera – Bolesława Orzechowicza. Do galerii trafiły też zbiory hr. Leona Pinińskiego – wśród nich 7 płócien Malczewskiego (m.in.: ”Autoportret z postacią kobiecą”). Uzupełnieniem była kolekcja Eugeniusza Reitera, który przekazał prace artysty z pocz. XX w. Jego dzieła darował też galerii Konstanty Brunicki, a tak słynne przedstawienia jak „Chrystus w Emaus” lub „Autoportret z faunami” odstąpiło Ukraińskie Muzeum Narodowe we Lwowie. Po wojnie wciąż kupowano prace Malczewskiego u prywatnych właścicieli – tak w 1978 r. pozyskano „Portret Antoniego Lanckorońskiego z żoną”, uważany do tamtej pory za zaginiony. 
 
 
Wszystkie te dzieła prezentuje trwająca właśnie wystawa. Okazja to niebywała aby obejrzeć większość obrazów Malczewskiego z lwowskiej kolekcji, bowiem nawet tam nie wszystkie na co dzień są prezentowane. Niektóre dopiero teraz ujrzały światło dzienne, zalegając do tej pory w piwnicach lub magazynach galerii. Skutki tego są niestety widoczne na pierwszy rzut oka. Zła kondycja płócien, brudny werniks, wyblakłe kolory i zniekształcone ramy – to tylko zewnętrzne oznaki zniszczenia. Biorąc pod uwagę warunki życia na Ukrainie i bieda z jaką muszą borykać się ludzie, nie dziwi nas zaistniała sytuacja. Przykro jednak patrzeć na te magiczne kompozycje jednego z najsłynniejszych i najbardziej charakterystycznych młodopolskich artystów, ulegających coraz szybszej destrukcji. O przejęciu ich do polskich zbiorów nie ma jednak co marzyć – są własnością Lwowskiej Galerii Sztuki, a ta łatwo się ich nie pozbędzie. 

    
 
Wystawa czynna do 18 marca 2003
  
 
Tekst i zdjęcia: Jolanta Gumula
Relacja przygotowana dla Artinfo.pl