Galeria Sztuki Polskiej XX wieku w Krakowie

Wreszcie; można by powiedzieć.
Po sześciu latach, w końcu została otwarta w Muzeum Narodowym w Krakowie Galeria Sztuki Polskiej XX wieku.
O tym, że krakowskie Muzeum ma jedne z największych zbiorów malarstwa w Polsce, wie prawie każdy. Cóż z tego, kiedy przez długie lata nie można było ich zobaczyć. Wiadomo, że są, ale tak właściwie nie ma - dość absurdalna sytuacja, tym bardziej, że Kraków to najczęściej odwiedzane przez turystów miasto.
18 listopada 2005 Galerię uroczyście otworzono, a odbiorcom zaoferowano ponad 3 tysiące metrów kwadratowych, w których zaprezentowano prawie 500 eksponatów.
Biorąc pod uwagę bogactwo zbiorów, a także fakt posiadania najlepszej i największej kolekcji malarstwa okresu Młodej Polski, dokonanie selekcji było rzeczą trudną.
Bo co wybrać, jeśli na tych 3 tysiącach metrów ma się znaleźć wszystko to, co najbardziej sugestywnie scharakteryzuje sztukę polską ostatnich stu lat. 3 tysiące metrów okazują się nagle powierzchnią za małą, a duma Krakowa, jaką jest to młodopolskie malarstwo, musi ustąpić miejsca dziełom z lat 20., 30., aż do sztuki tworzonej aktualnie.

Przy takim założeniu nie łatwo więc zadowolić wszystkich. Nie da się też uniknąć głosów krytyki, których część najchętniej widziałaby tylko dzieła z przełomu XIX i XX w., inna część z kolei uważa, że zdecydowanie za mało jest sztuki współczesnej, jeszcze inna, że ograniczenie się przede wszystkim do sztuki krakowskiej nie daje pełnego obrazu sztuki polskiej.
Na jakiś plan trzeba było się jednak zdecydować, i czy Galeria komuś się podoba czy nie, ważne jest to, że w Muzeum, jak przystało na tego rodzaju placówkę, spędzić można kilka godzin, oglądając tzw. sztukę.
Galeria podzielona jest na 11 „części”, a jej układ umożliwia zwiedzanie z obu „stron”: z hallu można wejść zarówno do części młodopolskiej, jak i poświęconej sztuce aktualnej. Problemem jest tak zwana chronologia. Wielu postuluje, że takie placówki jak muzea, mające spełniać też rolę dydaktyczną, powinny stosować układ „od najstarszego do najnowszego”. Jednak zachodnie muzea coraz częściej stosują układ problemowy, bardziej kompleksowy, dający szersze spektrum odbioru. O rozwiązaniu układu Galerii krakowskiego Muzeum nie można mówić jako o problemowym lub ściśle chronologicznym, widzowi daje się w zasadzie wolny wybór trasy, jaką może podążać. Tu przydatne są mini-mapki drukowane na biletach, bo za pierwszym razem faktycznie w topografii Galerii można się pogubić.
Oglądać można więc dzieła młodopolskie w sali Końca wieku, Ku Francji (tu m.in. Boznańska. Makowski, Pankiewicz, Ślewiński), A to Polska właśnie... (Wyspiański, Malczewski, Mehoffer). Dwie równoległe przestrzenie eksponują sztukę okresu 20-lecia międzywojennego: awangardę i bardziej tradycyjny koloryzm. Mamy też sale: Jaremianki, Sterna i Kantora, a także Grupy Krakowskiej. Przestrzeń zatytułowana Ex-presja porusza problem sztuki w obliczu systemów totalitarnych i komunizmu (tu Andrzej Wróblewski, oraz przedstawiciele „Wprost” i „Gruppy”). „Korytarz” o nazwie Malarstwo? Skłania do dyskusji co jest malarstwem - czy tylko sam obraz na sztaludze, czy może też przestrzeń, w którą można wejść - odpowiedzią jest dzieło Leona Tarasewicza powstałe specjalnie do Galerii.
Jest też cześć Poza ciało eksponującą sztukę osadzoną w nurcie feministycznym (Kozyra, Deskur, Żebrowska, Pinińska-Bereś, Szapocznikow). I znów hall Intertekst, przedstawiający dokonania Supergrupy Azorro, Maciejowskiego, Bujnowskiego, Sasnala, Sztwiertni i Sawickiej.


Jak zakłada dyrekcja Muzeum, Galeria ma być „stała, ale zmienna” - wystawiane tu eksponaty mogą być na jakiś czas wymieniane z tymi, które spoczywają w magazynach, na zasadzie tworzenia czasowych wystaw z własnych zbiorów.
Galerii towarzyszą też różnego rodzaju wydarzenia, mające ożywiać jej przestrzeń, jak i wciągać do działań odbiorców. Wykłady, filmy, warsztaty plastyczne, a od niedawna akcje artystyczne - na stałe wpisują się w program Galerii.