Edward Munch - Królewska Akademia Sztuki

Od 1 października 2005 w londyńskiej Królewskiej Akademii Sztuki można obejrzeć fascynującą wystawę autoportretów Edwarda Muncha.

Munch jest powszechnie znany jako autor dzieła o światowej sławie. Jego "Krzyk" stał się malarską ikoną XX wieku. Obraz ten, w pierwotnej wersji powstał jako litografia w1895 r. Następnie posłużył jako wzór do wersji malarskiej. Ostatecznie znane są cztery wersje "Krzyku" wykonane w technice mieszanej: w oleju, temperze i pasteli. 


















Edward Munch urodził się w 12.12.1863 roku w Oslo /wówczas Christiania/. Dzieciństwo miał straszne. Gdy miał 5 lat umarła mu matka. W latach chłopięcych traci brata i siostrę. Jego młodsza siostra zapadła na chorobę psychiczną Przytłaczające nieszczęścia rodzinne, permanentny kontakt z chorobą i śmiercią, miały wpływ na jego późniejszą sztukę. Ojciec wychowuje go niezwykle surowo, wpajając mu lęk przed karą boską za zachowania niezgodne z religijnymi rygorami. Ojciec umiera w 1889 r. Edward postanawia zostać malarzem w 1880 r. Wstępuje (1881r) do Królewskiej Szkoły Rysunku w Oslo. Po dwóch latach porzuca naukę. W 1885 roku wyjeżdża do Paryża. Kilka lat później (1892), zostaje zaproszony przez stowarzyszenie artystów niemieckich zrzeszonych przy Architektenhaus do pokazania swoich prac w Berlinie. Moda na Skandynawię jest wtedy u szczytu. Wystawa wywołuje skandal. Szyderstwa publiczności i krytyków, wymówienie artyście sali itd. To z kolei powoduje okrzyknięcie młodego artysty idolem dekadenckiej bohemy Berlina. Afera wywołana wystawą w Berlinie przyczyniła się do szerszej dyskusji nad rodzącym się ekspresjonizmem i przyniosła artyście międzynarodowy rozgłos. Lata 1892 - 1908 spędza na intensywnej pracy pomiędzy Berlinem a Paryżem. Jest już artystą znanym. Skandal wywołany wystawą w Berlinie przyczynił się do szerszej dyskusji nad rodzącym się ekspresjonizmem i przyniósł artyście międzynarodowy rozgłos. Przyjaźni się m.in. z Stanisławem Przybyszewskim i jego piękną żoną Dagny. 

Pije dużo, prowadzi się nie tak, jak wychowywał go ojciec. To powoduje napięcia i poważne problemy wewnętrzne. W 1908 r trafia na dłuższą kurację do szpitala psychiatrycznego. Po wyjściu ze szpitala odzyskuje równowagę ducha. Dalsze lata życia upływają mu na pracy w samotności. Prowadzi samotniczy tryb życia. Umiera w Oslo w 1944 r. W jego wczesnym malarstwie widoczne są wpływy impresjonizmu i Art Nouveau. Do własnej ekspresyjnej metody dochodzi po latach poszukiwań i prób. Dorobek zostawił ogromny. Około 1000 obrazów, 15400 grafik, 4500 rysunków i akwarel, 6 rzeźb. Wywarł ogromny wpływ na sztukę europejską XX wieku i jest "obecny" do dzisiaj w twórczości wielu współczesnych twórców. Szczególnie inspirował niemieckich ekspresjonistów. Jego wpływ na sztukę moderny, Młodej Polski i innych narodowych secesji jest oczywisty. 
Po dojściu do władzy w Niemczech przez narodowych socjalistów, jego dzieła zostały usunięte z niemieckich muzeów, jako przykład "sztuki zdegenerowanej". Odebrał to bardzo boleśnie, bo Niemcy traktował jak swoją drugą ojczyznę.

Najważniejszy okres w jego twórczości to lata 1892-1908. Z tego okresu pochodzą najważniejsze dzieła Muncha, reprezentujące jego własną odmianę ekspresjonizmu i symboliczne odniesienia do samotności, egzystencjalnej trwogi, psychicznych i erotycznych obsesji.
Na wystawie w Royal Academy of Arts można zobaczyć blisko 150 obrazów, szkiców, akwarel, litografii i fotografii. Wystawa "Edward Munch o sobie samym", czy też, "Przez siebie samego" - przedstawiony, namalowany, jest tym bardziej interesująca, że Munch, jak mało który artysta poświęcił tak dużą część swojej twórczości próbie zrozumienia siebie samego poprzez akt twórczy. Przed Munchem jedynie Rembrandt poddawał na tak dużą skalę analizie własne wnętrze, malując autoportrety. W 1882 roku Munch namalował pierwszy autoportret. Malował je przez całe artystyczne życie. W sumie zostawił 70 własnych wizerunków w oleju i ponad 100 w akwareli. Za jego życia wystawiane były bardzo rzadko. Tak, jak Freud analizował sny, tak Munch nieustannie analizował samego siebie. Nawet w portretach innych osób szukał siebie. Obsesyjne poszukiwanie prawdy psychologicznej i egzystencjalnej o sobie samym ujął następująco "..Tak, jak Leonardo da Vinci studiował anatomię i przeprowadzał sekcje zwłok, tak ja próbuję robić sekcję duszy"