PORTRET JELENY PIETRAKOWSKIEJ, 1917

Z ekspertyzy p. Hanny Bartnickiej-Górskiej: "Jest to portret Jeleny Pietrakowskiej, żony działającego w Tyflisie (obecnie Tbilisi) krytyka sztuki i dziennikarza - zaprzyjaźnionego z Waliszewskim - Aleksandra Pietrakowskiego. Będąc w Tbilisi w 1978, widziałam u jego córki duży reprezentacyjny portret Jeleny Pietrakowskiej (olej; 1918) reprodukowany przeze mnie w katalogu wystawy monograficznej Zygmunta Waliszewskiego (MNW, Warszawa 1999, poz. I 240. Porównanie obu portretów potwierdza, według mej opinii, autentyczność - nieznanej mi dotąd - akwareli. Malarz uchwycił w niej moment zamyślenia portretowanej; półleżąca na fotelu trzyma w obu dłoniach zabawkę - uśmiechniętego pyzatego pajacyka. Takie zestawienie wprowadza delikatny akcent groteski, tak charakterystycznej w późniejszej twórczości Zygmunta Waliszewskiego."
Dodajmy, że ów - wzmiankowany przez autorkę ekspertyzy - reprezentacyjny portret Jeleny Pietrakowskiej znajduje się obecnie w zbiorach Gruzińskiego Narodowego Muzeum Sztuki w Tbilisi.

Porównaj:
- H. Bartnicka-Górska, A. Prugar-Myślik, Zygmunt Waliszewski 1897 1936. Malarstwo i rysunek. Wystawa monograficzna. Muzeum Narodowe w Warszawie maj-czerwiec 1999, Warszawa 1999, s. 146, nr kat. I/240, il.,
- J. Mróz, Artystyczne dokonania Polaków w Gruzji [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, [red. W.Walczak, K.Łopatecki], t. I, Białystok 2010, s. 128-129, il. s. 129
- http://www.repcyfr.pl/Content/2359/06_janusz_mroz.pdf?handler=pdf

Zygmunt Waliszewski - malarz, scenograf, ilustrator. Wykazując od dzieciństwa duży talent plastyczny, edukację artystyczną rozpoczął wcześnie na Kursach Malarstwa i Rysunku prowadzonych przez Nikołaja Sklifasowskiego i Borysa Fogla początkowo w Batumi, a następnie w Tyfilisie (Tbilisi). Jako 13-letni chłopiec miał swoją pierwszą wystawę pt. "Cudowne dziecko". Podczas pierwszej wojny światowej wstąpił do wojska i walczył na froncie północnym. Z frontu pochodzi wiele rysunkowych szkiców i portretów żołnierzy, które obecnie znajdują się w zbiorach MNW. Ranny, okres rekonwalescencji przechodził w Moskwie, nawiązując przyjaźń z tamtejszą bohemą artystyczną. Powrócił do Tbilisi i gdy w 1918 Gruzja proklamowała niepodległość, Waliszewski aktywnie działał wśród grona futurystów skupionych w tzw. "Uniwersytecie 41". Wykonał wówczas awangardową formalnie kurtynę dla Państwowego Teatru Opery w Tbilisi. Zagrożenie bolszewickie spowodowało wyjazd artysty do Polski, gdzie w 1921 wstąpił do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych - do pracowni Wojciecha Weissa, a następnie Józefa Pankiewicza. Nawiązał kontakt z krakowską awangardą, pisał rozprawy teoretyczne, projektował scenografię i kostiumy do sztuk teatralnych, wykonał dekoracje malarskie sali klubowej futurystów "Gałka Muszkatołowa". W 1924 wyjechał z grupą studentów tworzących tzw. "Komitet Paryski" na dalsza naukę do Paryża, gdzie prof. Józef Pankiewicz zorganizował filię krakowskiej uczelni. Problem koloru zdominował jego prace i Waliszewski stał się jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tego nurtu w sztuce polskiej 20-lecia międzywojennego. Ciężko chory, po amputacji nóg powrócił do Polski w 1930. Tu powstały duże kompozycje jak Wyspa miłości, cykl Uczt inspirowanych twórczością Veronesa, liczne pejzaże i martwe natury zaliczane do najcenniejszych jego dzieł. Jest autorem plafonu na Wawelu w Kurzej Stopce. Ponadto tworzył karykatury, scenki humorystyczne, projektował plakaty. Swoje prace prezentował na wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Paryżu (1930), Genewie (1931), Krakowie (1932), w Warszawie (1930, 1933) i na Międzynarodowym Biennale w Wenecji (1934). Jego prace posiadają, m.in. Muzea Narodowe w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Muzeum im. Puszkina w Moskwie, Ermitaż w Sankt Petersburgu. Duży zespół rysunków i akwarel znajduje się w Muzeum Sztuki Gruzińskiej w Tbilisi oraz w tamtejszych kolekcjach prywatnych. W roku 1999 w Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się jego wystawa monograficzna.