Brzemienna

Cykl "Kobiet brzemiennych" to najsłynniejsze z rzeźb stworzonych przez Xawerego Dunikowskiego. Naturalnej wielkości, choć sprawiające wrażenie monumentalnych, emanujące spokojem, o jednolitej formie potraktowanej szerokimi płaszczyznami. Stanowiły dla Dunikowskiego nie tylko plastyczne zagadnienie, ale także odzwierciedlenie jego metafizycznych poglądów, były próbą odpowiedzi na stawiane sobie przez artystę pytanie o cel rodzącego się życia. Monolityczne, dostojne, milczące, zróżnicowane jedynie za pomocą ledwo dostrzegalnych niuansów statuy same w sobie stanowiły nierozwiązywalną tajemnicę sensu odradzającego się nieustannie koła życia i skłaniały do refleksji na temat nieubłaganej konieczności trwania i bytu.

Xawery Dunikowski rozpoczął naukę rzeźby w 1894 roku w warszawskich pracowniach Bolesława Syrewicza, a później Leopolda Wasilkowskiego. Zadebiutował "Popiersiem Mefista" na wystawie w Warszawskim Towarzystwie Sztuk Pięknych w 1895 roku. W latach 1896 - 98 studiował rzeźbę pod kierunkiem Alfreda Dauna w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Jego pracą dyplomową był "Portret Henryka Szczyglińskiego"; rzeźba ta została nagrodzona złotym medalem. Do 1903 roku kontynuował naukę w krakowskiej uczelni pod kierunkiem Konstantego Laszczki. W 1902 roku w TPSP w Krakowie odbyła się jego pierwsza wystawa indywidualna. W latach 1904 - 10 pełnił funkcję profesora rzeźby w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Około 1906 roku wyruszył w podróż artystyczną na Bliski Wschód (Syria, Palestyna) i do Włoch. W roku 1908 przyłączył się do Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", z którym wystawiał już od 1903 roku. W latach 1910 - 12 pracował nad zleceniem wykonania portalu do kościoła Jezuitów w Krakowie. W 1911 otrzymał nagrodę za rzeźbę "Madonna" na Wystawie Sztuki Kościelnej. W 1914 roku wyjechał zagranicę i wybuch I wojny światowej zastał go poza granicami Polski. Zwolniony z Legii Cudzoziemskiej mieszkał w Paryżu w latach od 1915 do 1921 roku. W 1920 roku otrzymał nominację na profesora rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Funkcję tą pełnił do wybuchu II wojny światowej. Aresztowany w 1940 roku, aż do wyzwolenia uwięziony był w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Od roku 1946 wykładał na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1954 roku przeniósł się do Warszawy i podjął pracę dydaktyczną na Akademii Sztuk Pięknych. Od kwietnia 1959 prowadził również katedrę rzeźby w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Był jednym z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy XX wieku. Tworzył rzeźby w duchu symbolicznym, niezwykłe popiersia i studia portretowe, był też autorem wielu projektów pomników monumentalnych.