PEJZAŻ Z KALWARII, 1913

Biografia artysty przy poz. nr 34.

Obrzędy kalwaryjskie wywierały na artyście wrażenie ogromne. W wielu rysunkach, akwarelach, grafikach i obrazach olejnych utrwalił ich dyna"
mikę, spontaniczność, barwność. Na tle barokowej architektury kalwaryjskiego kościoła, zrytmizowanych form krużganków i konfesjonałów spełnia się liturgia, klęczy rozmodlony tłum, unoszą się dymy kadzideł. Na schodach rozsiedli się pątnicy. Pod klasztornymi murami handlarze ustawili swe stragany. W nocy płomyki świec wydobywają z półmroku ich płachty, fragmenty twarzy, płochliwe cienie. Obrzędy kalwaryjskie urzekły Weissa swoją ludową teatralnością. Teatru artysta nie znosił, lecz w tym wypadku chodziło o teatr ludowy, opartym na znanym wszystkim wierzącym tekście, wyrazistym geście, odwiecznej symbolice. Ludowi odtwórcy wnosili do niego ton groteskowy, prostotę i autentyczność. (…) Religijność ludową Weiss zdaje się dostrzegać jako kompromis zawarty między religijnością chrześcijańską a echami dawnych, pogańskich wierzeń. Artysta zawsze widział w naturze jej biologiczną siłę; we wczesnym modernistycznym okresie twórczości - siłę niszczącą, a począwszy od zauroczenia Włochami - siłę radosną, słoneczną, panteistyczną" (Łukasz Kossowski, Wojciech Weiss, Kraków 2002, s. 29).