Ludzie w okresie wojny [Bezrobotni, Trzy postacie, Ludzie z okresu wojny], 1939-45 r.

OPINIE:
- praca posiada ekspertyzę Zenobii Karnickiej

POCHODZENIE:
- kolekcja Władysława Górskiego, Łódź

WYSTAWIANY:
- "Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński", Centralne Biuro Wystaw Artystycznych (CBWA) Zachęta, Warszawa, 1957
- "Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński", Ośrodek Propagandy Sztuki, Łódź, 1956

LITERATURA:
- Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński, grudzień 1956 - styczeń 1957, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Związek Polskich Artystów Plastyków, Łódź,1957, s. 40, poz. 103
- Władysław Strzemiński 1893-1952. W setną rocznicę urodzin, katalog wystawy w Muzeum Sztuki w Łodzi, [red.] Jadwiga Janik, Zenobia Karnicka i Janina Ładnowska, Muzeum Sztuki, Łódź 1994, s. 184, poz. II.11

Obie prezentowane w katalogu prace pochodzą z kolekcji Władysława Górskiego, przedwojennego ucznia Władysława Strzemińskiego. Zostały mu one podarowane zapewne w dowód wdzięczności za współpracę przy realizacji Sali Neoplastycznej w łódzkim muzeum w latach 1946-48. Obie prace były również udostępnione przez Górskiego na wystawy w Łodzi w 1956 roku i w Warszawie rok później. Były to pierwsze pośmiertne, retrospektywne wystawy Władysława Strzemińskiego, dzięki którym artysta zapisał się w powszechnej opinii jako ikona sztuki światowego formatu.

Władysław Strzemiński jest jednym z czołowych przedstawicieli polskiej awangardy artystycznej XX wieku. Twórca teorii unizmu, prekursor nurtów awangardowych oraz propagator nowego spojrzenia na sztukę użytkową. Ten wszechstronny artysta, mając już za sobą liczne poszukiwania artystyczne, od końca lat 30. szczególną sympatią zaczął darzyć medium, jakim jest papier. Do tego stopnia, iż praktycznie porzucił sztalugowe malarstwo na rzecz technik rysunkowych. Być może przyczyniły się do tego czasy, bieda i brak środków do tworzenia prac na płótnach.
Julian Przyboś pisał o rysunkach Strzemińskiego słowami: „Przeszedłszy po swoim okresie unistycznym do 'realizmu' dał obrazy też nie podobne do znanych mi obrazów współczesnego malarstwa przedstawiającego we Francji. Są to studia z natury, ale tak, chciałoby się rzec, unistycznie oczyszczone z przypadkowości formy i koloru, że sprawiają zwłaszcza na widzu o oku niewyrobionym wrażenie malarstwa bezprzedmiotowego, 'abstrakcji'. Ale co dziwniejsze, obrazy te i rysunki nie zatraciły wcale nie tylko widzenia konkretnego przedmiotu, ale dają charakterystykę niezwykle wyraźną, jednostkową, szczególną charakterystykę przedstawionego modela. Ludzie i pejzaże Strzemińskiego w obrazach i rysunkach powstałych tuż przed wojną i w czasie okupacji mają ekspresję niespotykanie dobitną. Są to obrazy abstrakcyjne – a przedstawiające, zrobione najogólniejszą linią i kolorem, a dają przedmiotom wyraz szczególny, niepowtarzalny. Na przykład rysunki z cyklu 'Deportowani', obrazujące tragedię ghetta, lub cykl rysunków 'Ruiny'. Jedną falistą linią określającą kontur, linią, zdawałoby się, w poszczególnych rysunkach podobną, potrafił artysta dać wyraz swym figurom ludzkim (bez zaznaczonych oczu, ust i rysów) wstrząsający wyraz. Rysunki te wystawione tuż po wojnie w Łodzi zrobiły na mnie wrażenie silniejsze – (dlaczegóż nie mam tego wyznać?) – niż Guernica Picassa” (Julian Przyboś, Nowatorstwo Strzemińskiego [w:] – katalog wystawy, Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński, grudzień 1956 - styczeń 1957, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Związek Polskich Artystów Plastyków, Łódź,1957, s. 7).

Strzemiński wykształcił własny styl rysowania, w którym często stosował kalkę techniczną, papier pergaminowy (stosowany przeważnie do pakowania artykułów spożywczych) lub papier woskowany. Twórca przerysowywał kontur nakreślonej uprzednio na kalce kompozycji (tzw. „matrycy”), następnie obrysowywał zagłębienia powstałe po ołówku lub rylcu. Znane są liczne prace na papierze o powielalnej kompozycji, które powstały poprzez przeniesienie na papier konturu rysunku z matrycy – prace z cyklu „Białoruś zachodnia” (1939), „Deportacje” (1940), „Wojna domowa” (1941), „Twarze” (1942), „Tanie jak błoto” (1944), „Ręce, które nie z nami” (1945), „Olimpiada” (1948), „Małorolni” (1950) oraz liczne, pojedyncze prace niewchodzące w skład żadnych cykli. Rysunki powstałe przy użyciu „matryc” nie są jednak mechanicznie powielanymi motywami. Odróżniają je od siebie drobne zmiany, takie jak dodanie światłocieniowego modelunku za pomocą roztartego węgla lub kredki. Wypracowanie tej techniki umożliwiło artyście zarówno powielanie elementów kompozycji w nieskończonej ilości i nieskończonych konfiguracjach, jak i pozwalało na wyeliminowanie wszelkich niedoskonałości rysunku, spowodowanych na przykład drgnięciem ręki, a także służyło industrializacji sztuki – zakładającej maksimum efektu przy minimum wysiłku.

Prezentowana w katalogu praca „Ludzie w okresie wojny [Bezrobotni, Trzy postacie, Ludzie z okresu wojny]” jest repliką pierwszego rysunku Strzemińskiego stworzonego przy użyciu „matrycy”. Przedstawione figury ludzkie, identyczne na obu pracach, zaznaczone są za pomocą grubego, czarnego konturu. Różnicą pomiędzy nimi jest dodanie na prezentowanej pracy plam intensywnych kolorów (czerwienie, żółcienie, błękity, zielenie). Biorąc pod uwagę tytuł pracy, możemy spodziewać się, iż plamy koloru miały silną warstwę znaczeniową, kojarzącą się z plamami krwi i egzekucjami wykonywanymi na bezbronnych. Dodatkowo, zdeformowane, niezgrabne, bezpłciowe ciała trójki bohaterów przedstawienia wskazują nam jednoznacznie na rozpacz, lęk i okrucieństwo wojny. Być może są to ludzie z tłumu bezrobotnych, który według Strzemińskiego był swoistym godłem epoki.

Edukację artystyczną rozpoczął w roku 1918 od zajęć z Pierwszych Państwowych Wolnych Pracowni w Moskwie. W tym czasie nawiązał artystycznie kontakty z Kazimierzem Malewiczem i Wladimirem Tatlinem. W 1921 roku przeprowadził się do Wilna, gdzie współorganizował Wystawę Nowej Sztuki (1923) oraz grupy Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów. Był członkiem międzynarodowej grupy Abstraction-Creation. Od roku 1931 przebywa w Łodzi, gdzie współtworzy Międzynarodową Kolekcję Sztuki Nowoczesnej. Po 1945 roku zajmuje się nauczaniem w łódzkiej PWSSP. Swoją twórczością wniósł wiele w światową awangardę. Krytyka światowa zalicza Strzemińskiego do ścisłej czołówki artystów XX wieku.

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.