Grupa Batorego,

Kiedy jesienią 1904 roku wojska austriackie opuściły zajmowane zabudowania Zamku na Wawelu, rozgo rzała narodowa dyskusja nad odbudową historycz nej siedziby polskich monarchów. Włączyli się do niej wybitni twórcy, np. Stanisław Wyspiański stworzył niezrealizowaną koncepcję przeobrażenia tego miej sca w polskie Akropolis. W skład komitetu przebu dowy oprócz osobistości urzędowych weszli także znaczący artyści, m.in. Jan Stanisławski, Jacek Mal czewski, a także Wacław Szymanowski. Ten ostat ni po studiach paryskich u Cypriana Godebskiego i E. Delaplanche´a miał już utrwaloną pozycję cenione go malarza i rzeźbiarza - twórcy m.in. Improwizacji Mickiewicza (1898), krakowskiego Pomnika Artura Grottgera (1898-1903), Macierzyństwa (1901), mode lu Pomnika Chopina (1904). Planowane wyburzenie tzw. kuchni królewskich dawało okazję do stworzenia nowego miejsca pod aranżację plastyczną w skrzydle wawelskiego zamku. Okoliczność ta stała się dla Wa cława Szymanowskiego impulsem do podjęcia pra cy nad dziełem swojego życia, zakrojonym na wielką skalę korowodem historycznych postaci, kroczących krużgankami wawelskimi. Pierwszy projekt Pochodu na Wawel wykonany w glinie był gotowy po dwóch latach pracy, w 1908 roku. Artysta przedstawił tu swój obraz historii Polski, ukazując dostojników dwo ru królewskiego, kościoła, wzniosłych mężów stanu, dowódców, żołnierzy, lud. Treść pracy okazała się na tyle kontrowersyjna, że z prowadzenia realizacji wy cofał się rząd austriacki. Monument nie został zreali zowany, choć zapowiadał się imponująco, zarówno w warstwie plastycznej, jak i w skali - wysokość 3,5 m i całkowita długość 35 m. Wedle zamysłu Szymanow skiego pomnik miał przedstawiać 51 figur. Otwierała go figura Losu wiodąca orszak składający się z tzw. Grupy Jagiellonów (20 postaci), Grupy renesansowej (15 postaci), Grupy Batorego (6 postaci) i Grupy Zyg munta III (10 postaci). Szymanowski zdołał wykonać jedynie projekty w skali 1:10 oraz 1:5, a także frag menty korowodu w różnych skalach. Oferowana Grupa Batorego stanowi autorski model wykonany w skali 1:10. W jej skład wchodzą postacie króla Stefana Batorego, kroczącego przy nim kanclerza Jana Zamoyskiego oraz czterech towarzyszących im husarów. Wersja tej grupy odlana w brązie znajduje się w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu. Pra wie wszystkie wersje Pochodu na Wawel, wykonane w gipsie i brązie, znajdują się w zbiorach publicznych, toteż oferowana rzeźba stanowi wyjątkową rzadkość kolekcjonerską.
Bibliografia:
Wacława Szymanowskiego Pochód na Wawel, Lwów 1912.
Hanna Kotkowska-Bareja, Wacław Szymanowski. 1859-1930, Katalog Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1981.