PORTRET PODWÓJNY

Malarz, rysownik i grafik, jeden z czołowych reprezentantów młodopolskiej sztuki inspirowanej rodzimym folklorem - był w swoim czasie jednym z najbardziej znanych i cenionych, także za granicą, portrecistów polskich. Kształcił się w Krakowie, Monachium i Paryżu (w pracowni E. A. Carolusa-Durana, 1882-95). Od 1895 był profesorem Akademii krakowskiej. Początkowo malował w realistycznej manierze akademickiej, później na jego sztukę wywarło wpływ angielskie malarstwo XVIII wieku oraz dzieła artystów współczesnych - Boldoniego, Whistlera czy Sargenta. Indywidualne prezentacje twórczości Axentowicza odbyły się w Krakowie (1924, 1926, 1938 - pośmiertna), Warszawie (1930) i Łodzi (1930). Artysta eksponował swe prace niemal na wszystkich krajowych i zagranicznych wystawach "Sztuki", m.in. w St. Louis (1904), Monachium (1905), Londynie (1906), Wiedniu (1908), Berlinie (1913), Wenecji (1926) i Pradze (1927). Ponadto wziął udział w międzynarodowych wystawach w Berlinie (1896), Monachium (1935), Rzymie (1911), Wenecji (1914), Paryżu (1921) i Chicago (1927). W 1909 został odznaczony przez cesarza Franciszka Józefa orderem Żelaznej Korony III klasy. W 1923 uhonorowano go Krzyżem Komandorskim Odrodzonej Polski, I klasy; w 1929 otrzymał Medal Dziesięciolecia Odrodzonej Polski, zaś w 1936 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą i Wielką Wstęgą Orderu Odrodzonej Polski. Na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 został nagrodzony Wielkim Złotym Medalem. Uznanie zdobył idealizowanymi wizerunkami wytwornych dam w pięknych secesyjnych sukniach oraz wdzięcznymi portretami dziecięcymi. Malował także obrazy o tematyce rodzajowej (sceny z życia Hucułów, typy huculskie) i historycznej. Stosowane przez Axentowicza malarskie środki wyrazu odznaczały się elegancją stanowiącą o atmosferze obrazu.
Prezentujemy podwójny portret, będący być może zarejestrowaniem typologii postaci, powtarzających się w pracach artysty. Po prawej stronie przedstawiona została kobieta o delikatnych rysach twarzy, specyficznym kroju oczu i profilu nosa, która pojawiła się również na Portrecie dziewczyny malowanym około roku 1910, prezentowanym na wystawie 1994 w Olsztynie. Po stronie lewej umieszczony został jeden z "typów" twarzy malowanych przez Axentowicza - mężczyzna z mocno zarysowanymi kośćmi policzkowymi, jasnymi, szeroko rozwartymi oczyma i dość dużym nosem, czarnymi zmierzwionymi włosami. Oczywiście można byłoby snuć przypuszczenia, co do interpretacji przedstawionej młodej kobiety obok starszego mężczyzny, jednak nawet w partiach tła o różnej kolorystyce wyraźne jest rozgraniczenie postaci, nie łączonych jako jedna kompozycja. Pastele Axentowicza cechowała lekkość faktury i subtelność prowadzenia różnobarwnej kredki, dzięki czemu prace jego charakteryzują się, tworzącą rozedrganą płaszczyznę, siecią giętkich kresek, nadających portretowanym kobietom wyjątkowej delikatności.