Na Gromniczną

Kształcił się w l. 1879-1882 w monachijskiej ASP w pracowniach G. Hackla, S. Wagnera i G. Benczura. W okresie 1882-1895 kontynuował studia artystyczne w Paryżu pod kierunkiem E. A. Carolusa-Durana. Współpracował też jako ilustrator z poczytnymi paryskimi czasopismami "Le Monde Illustré", "L`Illustration" i "Figaro". W 1891 został przyjęty w poczet członków Société Nationale des Beaux-Arts. W l. 1890-1899 odbył szereg podróży artystycznych do Londynu i Rzymu. W Paryżu obracał się w kręgu intelektualnych i artystycznych elit, których reprezentantów chętnie uwieczniał na swych płótnach; powstałe wówczas wizerunki znanych osobistości życia polityczno-kulturalnego zapewniły mu reputację salonowego portrecisty. W 1894 współpracował z W. Kossakiem i J. Styką przy realizacji "Panoramy Racławickiej". W 1895 osiadł na stałe w Krakowie, gdzie objął stanowisko profesora w Szkole Sztuk Pięknych, które piastował do 1934. W 1897 założył szkołę malarstwa dla kobiet, w której wykładali m.in. Wyczółkowski i Stanisławski. Należał do grona członków-założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka"; był blisko związany z wiedeńskim środowiskiem twórczym jako współpracownik czasopisma "Ver Sacrum". Twórczość Axentowicza rozwijała się dwutorowo: artysta zdobył uznanie jako portrecista i zarazem jako autor scen rodzajowych. Rodzajowy nurt jego sztuki sięgał swymi początkami okresu monachijskich studiów, kiedy to Axentowicz malował w realistycznej konwencji epizody z życia wsi. Ludową tematykę rozwijał - w oparciu o przywiezione z Huculszczyzny szkice - doskonaląc warsztat malarski w paryskiej pracowni Carolusa-Durana. Po powrocie do kraju zafascynowany rodzimym folklorem Axentowicz współtworzył nurt młodopolskiej chłopomanii utrwalając malownicze obrzędy i surowe obyczaje Hucułów. Barwność ludowych strojów wraz z podniosłym nastrojem religijnych rytuałów znalazła przejaw we wciąż powracających i kompozycyjnie modyfikowanych tematach: "Święcone" i "Na Gromniczną". Sceny święcenia gromnic, wody i pokarmu cechuje dosadna charakterystyka chłopskich postaci i wierne odtworzenie obyczajowych realiów. Szereg wersji plastycznych zyskały też motywy "Dziewczyna z gromnicą" i "Dziewczyna z dzbankiem". Oferowany obraz jest zręczną kompilacją tych znamiennych dla sztuki Axentowicza motywów; utrzymana w realistycznej konwencji, liryczna w wyrazie scena ukazuje huculskie dziewczęta opuszczające wieś by uczestniczyć w obrzędzie święcenia wody i ognia. Szereg kompozycyjnych wariantów w.w. motywów zaprezentowano na monograficznej wystawie artysty "Teodor Axentowicz 1859-1938" (Muzeum Narodowe w Krakowie 1998)