ZACZYTANA, 1893

Obraz, przedstawiający młodą, roznegliżowaną kobietę z książką na kolanach, jest jednym z licznych studiów malarskich, które Wyspiański malował w czasie swego pobytu w Paryżu. Uczęszczał wówczas do atelier Académie Colarossi, pracował dużo, usilnie dążąc do pełnej biegłości i swobody rysunku. Korzystał wówczas z pozujących w szkole modeli, tworząc - rysunkowe i olejne, malarskie - szkice i studia nagich modeli, których postacie ujmował z pełnym, czasem drapieżnym realizmem, nie ukrywające wad i niedoskonałości ich budowy. Swoje modelki i modeli artysta przedstawiał w umownym, płytkim wnętrzu, często na tle draperii. Zaczytana należy właśnie do tego zespołu prac. Obraz zwraca uwagę silną ekspresją rysunku, miejscami podkreślonego jeszcze czarną kredką. Malowany jest farbami olejnymi, techniką, którą Wyspiański miał niebawem zarzucić.
Obrazy z paryskiego okresu artysta najczęściej podpisywał samym imieniem Stanislas, formą w późniejszych latach już nieużywaną. Tak sygnowane są, np. malowane pastelem Wnętrze paryskiej pracowni artysty (1893; MN w Krakowie) czy Chłopiec z kwiatem (1893; MN w Warszawie).

Obraz wymieniony:
- [katalog] Wystawa nieznanych dzieł Stanisława Wyspiańskiego, [Drukarnia Związkowa w Krakowie] Warszawa, Mazowiecka 9, VI 1936, s. nlb., nr kat. 47 [tytuł z błędem drukarskim: "Zaprzedana"].


¹⁾ Maurycy Fajertag-Dąbrowski (1885-1970) - kolekcjoner, znawca i autor artykułów o sztuce, darczyńca Muzeum Narodowego w Warszawie, w okresie międzywojennym rzeczoznawca przysięgły Sądu Najwyższego i Izby Przemysłowo-Handlowej.