LXXIV Autostrada, 1987 r.

"Przestrzenne myślenie uzależnione jest na pewno od widzenia barw. Energia błękitu jest inna niż energia czerwieni. Czerwień leży na płaszczyźnie, błękit ucieka w głąb, żółć przybliża. To ich działanie przestrzenne" (Stanisław Fijałkowski [w:] Zbigniew Taranienko, Rozmowy ze Stanisławem Fijałkowskim, Warszawa 2012, s. 73).

"Autostrady" są jednym z najważniejszych tematów w twórczości artysty, obecnym w jego malarstwie od lat 70. XX w. Posiadający pełną dokumentację swoich dzieł Stanisław Fijałkowski ma odnotowanych 108 prac zawierających w tytule słowo "autostrada". Sam malarz mówi o cyklu "Autostrady": "`Autostrada` jest nowoczesnym symbolem drabiny Jakubowej. To łączność ziemi z niebem, czyli materii z duchem. Uważam, że tylko symbol prosty, zarazem wieloznaczny, bliski abstrakcji daje się rozmaicie interpretować. Każdy może go na swój sposób przeżywać, w zależności od bogactwa, jakie w sobie nosi" (Monika Małkowska, Z głowy do głowy, www.weranda.pl). Drabina Jakubowa to starotestamentowa wizja Jakuba, który we śnie ujrzał drabinę sięgającą nieba, po której na ziemię schodzili aniołowie. Ta scena wielokrotnie inspirowała artystów od średniowiecza do współczesności. Zobrazowali ją m.in. późnobarokowy malarz Michael Willmann, angielski romantyk William Blake czy oniryczny symbolista Marc Chagall. W obrazach Fijałkowskiego z tej serii dominuje zagarniająca widza przestrzeń. Kompozycje tworzą pasy - drogi przecinające się pod różnymi kątami, prowadzące w górę, w dół, na boki. Ich wyjście poza płótno ogranicza cienki kontur utrzymujący je w granicach wyznaczonych przez przestrzeń obrazu.


Studia odbył w latach 1946-51 w łódzkiej PWSSP. W początkowym okresie twórczości nawiązywał do doświadczeń impresjonizmu, w końcu lat 50. przeżył fascynację informelem. Przemiany, jakie zachodzą w jego malarstwie, skupiają się głównie na stopniowym odchodzeniu od formy wprost, zbyt dosłownej. Tworzył prace, które wykorzystują sugestie "przedmiotowe" i odnoszą się np. do ikonografii chrześcijańskiej, cykle kompozycji abstrakcyjnych (np. "Wąwozy", "Wariacje na temat liczby cztery", "Studia talmudyczne") czy sięgających do własnych przeżyć autora ("Autostrady"). Artysta reprezentował Polskę na Biennale w Sao Paulo (1969) i na Biennale w Wenecji (1972). W roku 1977 wyróżniono go Nagrodą Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida, a w 1990 uhonorowany został prestiżową Nagrodą im. Jana Cybisa.