Autostrada XXVII, 1975 r.

"`Autostrada` jest nowoczesnym symbolem Drabiny Jakubowej. To łączność ziemi z niebem, czyli materii z duchem. Uważam, że tylko symbol prosty, zarazem wieloznaczny, bliski abstrakcji daje się rozmaicie interpretować. Każdy może go na swój sposób przeżywać, w zależności od bogactwa, jakie w sobie nosi" (Stanisław Fijałkowski).

"Autostrady" tworzy artysta nieustannie od początku lat 70. Cykl ten wywodzi się i stanowi rozwinięcie powstających w latach 60. prac podejmujących tematykę historii drabiny Jakubowej. Jeden z wczesnych przykładów wykorzystania motywu drogi stanowić może grafika "Anioł" z 1968 roku. W pracy tej dostrzec można schemat kompozycyjny, na którym oparł artysta wiele z późniejszych obrazów - wysoko podniesiona linia horyzontu i biegnąca w głąb kompozycji droga przecinająca płaszczyznę obrazu od lewego do prawego narożnika. Śledzenie jej trajektorii przypomina proces śledzenia pisma, artysta skłania widza do odczytywania zapisanej w obrazie narracji. Niekiedy narracja biegnie w przeciwnym kierunku, nawiązując do pisma hebrajskiego i tradycji kultury Wschodu, która jest szczególnie bliska artyście (hołd złożył jej m.in. w serii prac "Studia talmudyczne"). Autostrada stanowi dla Fijałkowskiego uwspółcześnioną trawestację biblijnego motywu i może być odczytywana jako metafora drogi duchowej, uniwersalny symbol poszukiwania szczęścia i doskonałości bliski wszystkim ludziom. Pokonywanie drogi utożsamiać można również z praktykowaniem sztuki, jak pisze Waldemar Juszczak we wstępie do indywidualnej wystawy artysty w 1996 roku - człowiek pragnie uchwycenia Prawdy, "tam prowadzą drogi, które jednym każą się zamknąć w klasztornej celi, innym rozważać, jak istnieje to, co istnieje, innym wreszcie szukać poznawalnego w tym miejscu, jakie zwie się sztuką". Praca malarza zaś według samego artysty przypomina czynności sakralne: "Sztuka - mówi Fijałkowski - daje świadectwo istnienia sacrum, analogiczne do świadectwa religii lecz nie identyczne. (...) Czynności malarza mają wymowę rytualną i wskazują na inną rzeczywistość, wręcz odbywają się w innej rzeczywistości, w innym czasie i innej przestrzeni - w realności transcendentnej w stosunku do dzieła będącego jej symbolicznym znakiem".


Studia odbył w latach 1946-51 w łódzkiej PWSSP. W początkowym okresie twórczości nawiązywał do doświadczeń impresjonizmu, w końcu lat 50. przeżył fascynację informelem. Przemiany, jakie zachodzą w jego malarstwie, skupiają się głównie na stopniowym odchodzeniu od formy wprost, zbyt dosłownej. Tworzył prace, które wykorzystują sugestie "przedmiotowe" i odnoszą się np. do ikonografii chrześcijańskiej, cykle kompozycji abstrakcyjnych (np. "Wąwozy", "Wariacje na temat liczby cztery", "Studia talmudyczne") czy sięgających do własnych przeżyć autora ("Autostrady"). Artysta reprezentował Polskę na Biennale w Sao Paulo (1969) i na Biennale w Wenecji (1972). W roku 1977 wyróżniono go Nagrodą Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida, a w 1990 uhonorowany został prestiżową Nagrodą im. Jana Cybisa.