Szymon Słupnik, 1956 r.

Szymon Stylita, zwany także Szymonem Starszym i Szymonem Słupnikiem był pierwszym i niewątpliwie najbardziej znanym z chrześcijańskich eremitów, którzy zdecydowali się żyć na platformie wyniesionej na rodzaju kilkumetrowej kolumny. Taka praktyka pustelnicza była bardzo rozpowszechniona w Kościele Wschodnim począwszy od V wieku. Szymon Stylita urodził się na pograniczu Syrii i Cylicji ok. 390 roku. Po śmierci rodziców wstąpił do wspólnoty zakonnej. Po krótkim czasie, zawiedziony zachowaniem współbraci, wystąpił jednak ze zgromadzenia i założył swój własny erem. W pobliżu Antiochii Syryjskiej zbudował kamienny, kilkunastometrowy słup na którym umieścił drewnianą platformę. Na niej - według podań - żył, modlił się, uzdrawiał i głosił kazania.

Obraz Rafała Malczewskiego "Szymon Słupnik" jest szczególną redakcją tematu. Malczewski w sugestywny sposób miesza na swoim obrazie klasyczną ikonografię świętego eremity z surrealistycznym ujęciem pejzażu. Szymon Słupnik, wedle wzorców sztuki Kościoła Wschodniego, siedzi na wysokim, wąskim słupie; odziany jest w chroniący go od słońca i deszczu płaszcz z kapturem. Pustelnika otacza odrealniony pejzaż. Składa się on z ciemnofioletowego nieba i rysujących się na nim złotej, ognistej chmury i blado świecącej gwiazdy.
Chropowata faktura płótna jest charakterystyczna dla późnego okresu twórczości Malczewskiego. W latach czterdziestych, po emigracji artysty do Kanady i Stanów Zjednoczonych, da się wyśledzić w jego pracach stopniowe odchodzenie od wypracowanej w dwudziestoleciu gładkiej maniery. Szczególnie intensywne stały się poszukiwania artystyczne Malczewskiego na początku lat pięćdziesiątych. W 1957 roku udar mózgu i częściowy paraliż zmusił jednak artystę do zarzucenia malarstwa olejnego.