W haremie

Paweł Swedomskij studiował początkowo na Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie, potem w Monachium u Eduarda von Gebhardta i Mihály Munkácsy'ego. Po studiach podróżował z bratem, również malarzem, po Europie i w 1875 założył w Rzymie własna pracownię. W 1879 został członkiem honorowym petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. W Rzymie, razem z Karlem Briullowem i Nikołą Petrowem był jedna z najważniejszy postaci rosyjskiej kolonii artystycznej. W 1882 Paweł Tretjakow kupił od Swedomskiego "Meduzę" która weszła w skład rodzącej się Galerii Tretjakowa. Jednym z najważniejszych dzieł artysty były dekoracje malarskie dla soboru św. Włodzimierza w Kijowie. Sztuka Swedomskiego skupia się głównie na scenach historycznych i rodzajowych. Artysta często posługiwał się kostiumem antycznym. W pracach z późnego okresu wykorzystywał motywy wywodzące się z kultury rosyjskiej.
"W haremie" jest przykładem charakterystycznej dla dojrzałej twórczości rosyjskiego artysty monumentalnej, wielofigurowej kompozycji. Swedomskij na swoim obrazie posłużył się szeregiem - często powracających w jego sztuce - motywów antycznych. Wybór kostiumów i wystudiowane dekoracji pozwalają wpisać obraz nie tylko w malarską biografię autora obrazu, ale także w szerszy problem kultury artystycznej II połowy XIX wieku. Swedomskij nie zdecydował się bowiem przedstawić "wielkiego tematu" zaczerpniętego z mitologii albo literatury antycznej. Rosyjski malarz na poziomie narracji swojej sztuki unika literackości i tego co francuscy teoretycy nazywali "wielkim stylem". Kompozycja jest rodzajem fantazji na temat antyku, a nie ilustracją jej obiegowego, heroicznego wyobrażenia. Sam tytuł obrazu, "W Haremie", sugeruje zresztą, że mamy do czynienia z rzeczywistością, która nastąpiła po końcu pewnej epoki. Swedomskj przenosi widza gdzieś na Wschód, do świata będącego na granicy kultury grecko-rzymskiej i świata arabskiego.
Obraz Swedomskiego zachowuje jednak w najwyższym stopniu charakter para-naukowej rekonstrukcji. Wykonywanie dokumentacji przygotowawczej do kompozycji podejmujący tematy antyczne i poszukiwanie archeologicznych inspiracji było wśród akademików rzymskich tego okresu czymś na porządku dziennym. Obraz Swedomskiego zdradza zaawansowaną znajomość problematyki sztuki starożytnej. Przykładów jest kilka; Rosjanin namalował np. kolumnę loggii nie w marmurowych bielach jak kazała by tradycja klasycyzmu, ale w kolorowej polichromii - zdradza to, że Swedomskj musiał znać koncepcje Gottfrieda Sempera, Niemca głoszącego kontrowersyjną w jego czasach tezę, jakoby antyczna architektura pierwotnie była polichromowana. Analogicznie: odtworzone na obrazie freski zdradzają zainteresowanie artysty ówcześnie prowadzonymi wykopaliskami etruskich grobowców. Drewniana balustrada układająca się w kratownicę przypomina balustrady malowane w podobnym czasie przez Henryka Siemiradzkiego - zainspirowane prowadzonymi wtedy w Rzymie pracami archeologicznymi. Biały woal zakrywający ciało tancerki przywodzi na myśl greckie rzeźby w stylu "mokrych szat", bardzo popularnych w końcu XIX wieku. Starożytnicza pasja Swedomskiego i skłonność do malarstwa będącego "historyczna rekonstrukcją" nie są jednak wynikiem nowinkarstwa i mody. Artysta studia nad kulturą antyczną rozpoczął jeszcze w Saint Petersburgu, kopiując zbiory Ermitażu. Dzięki gruntownej edukacji Swedomskij był w końcu XIX wieku jednym z najbardziej kompetentnych malarzy rekonstruujących antyk. Uchodzić musiał za erudytę. Dla porównania, obrazy innego ważnego akademika z tej samej epoki, Gustave’a Boulangera, pełne są z archeologicznego punktu widzenia błędów. Biesiadnicy na malowanych przez niego greckich ucztach zamiast leżeć - siedzą przy stołach jak nowocześni Europejczycy…
W Muzeum Sztuk Pięknych w Biszkeku (Krirgistan) znajduje się niewielka (32,5 x 55,5 cm) kompozycja Swedomskiego z 1885 roku, stanowiąca zapewne szkic przygotowawczy do prezentowanej kompozycji.