Naśladowca Jana Botha (Utrecht? ca. 1615 - 1652 Utrecht)

Za opinią Marii Kluk
Kompozycję tego monumentalnego pejzażu oparto o zasadę dwóch przeciwstawnych trójkątów, a linia podziału przebiega od lewego górnego do prawego dolnego rogu. Lewą część wypełnia w całości górzysty teren gęsto porośnięty krzakami i niewielkimi drzewami. Z tej części wyrastają dwa wielkie drzewa, o krzyżujących się, wygiętych pniach i splecionych koronach, podświetlonych łagodnym, ciepłym światłem. Korony drzew "przelewają się" na stronę prawą, w której dominuje przestwór słonecznego nieba, a niżej, w oddali, widać dwa grzbiety górskie. Prawą, dolną część kompozycji zajmują zielone chaszcze. Od środka dolnego brzegu kompozycji wybiega ścieżka. Nieco wyżej, prawie u stóp wielkich drzew, widać parę wieśniaków: odwróconą tyłem niewiastę w czerwonej spódnicy, błękitnym staniku, białej koszuli i białym czepku na włosach, oraz mężczyznę w pumpach, białych podkolanówkach, niebieskim kabacie, białej koszuli i w kapeluszu na głowie.
Artysta wyraźnie czerpał inspirację z twórczości siedemnastowiecznych holenderskich pejzażystów, tzw. italianistów, przede wszystkim z twórczości Jana Botha. Jan Both (Utrecht? ca. 1615 - 1652 Utrecht) w latach 1634 - 1637 odbywał naukę u A. Bloemaerta. Już w 1638 przebywał w Rzymie, gdzie nieźle mu się powodziło i miał wiele ważnych zamówień. W 1642 powrócił do Holandii. Miał wielu uczniów, i współpracował z innymi artystami. Czasem, malując pejzaż, pozostawiał sztafaż współpracownikom. W 1649 pełnił w Cechu funkcję overmana. Był także rysownikiem i rytownikiem, jego obrazy, o charakterystycznej, złocistej tonacji przedstawiają rozległe, górskie doliny zaludnione postaciami współczesnych artyście pasterzy, podróżnych itp. W kompozycjach tego artysty zazwyczaj występują bardzo charakterystyczne, dominujące w kompozycji drzewa o skręconych, szorstkich pniach, których delikatne listowie widz ogląda pod światło (contrajour); porównaj:
obraz w Rijksmuseum w Amsterdamie, płótno, olej, 187x240, inv. C109, repr. w: P. C. Sutton, Masters of 17th Century Dutch Landscape Painting, kat. wystawy Amsterdam-Boston-Philadelphia, 1987-88, no. 15;
rysunek w Chantilly, Musée Condé, inv. no. 1089, repr. w: J. D. Burke, Jan Both: Paintings, Drawings and Prints, London 1976, Cat. D-11, il. 134;
rysunek w British Museum w Londynie, inv. no. 1985.9.15.1126, repr. w: J. D. Burke, Jan Both: Paintings, Drawings and Prints, London 1976, Cat. D-25, il. 148.
W Monachium, w Bayerische Staatsgemäldesammlungen, znajduje się aż pięć obrazów Jana Botha (w J. D. Burke, op. cit., numery 79 - 82).
Jak wspomniałam, twórca omawianego obrazu najpewniej zetknął się z twórczością Jana Botha, jednak sposób malowania różni się znacząco. Listki, roślinki bliskiego planu, to dość bezkształtna masa wzbogacona i zróżnicowana jaśniejszymi uderzeniami pędzla. Brak im tak typowej dla wielkich Niderlandczyków precyzji, w wyniku której każda roślinka, każdy listek ma gałązkę, blaszkę, żyłki, a każda trawka, kamień, fragment gruntu ma własną, przyrodzoną fakturę. Dodatkową różnicę stanowi pionowy format, podczas gdy w twórczości Botha częściej występuje prostokąt leżący. Wreszcie strój, zwłaszcza mężczyzny, przypomina dziewiętnastowieczne bawarskie odzienie wieśniacze.
Obraz jest niewątpliwie dziełem dziewiętnastowiecznego, przypuszczalnie niemieckiego naśladowcy twórczości Jana Botha. Rozszyfrowanie informacji z nalepki na odwrociu wzbogaciłoby wiedzę o obrazie, być może pozwoliłoby rozszyfrować autora, jednak ze względu na brak danych w powszechnie używanych źródłach, uzyskanie dodatkowych informacji jest kwestią dalszych wysiłków i szczęśliwego przypadku.