Nad morzem

Prezentowana praca to jeden z wcześniejszych obrazów Marii Jaremy - pochodzi najprawdopodobniej z 2 połowy lat 30. lub początku lat 40. Wspólną cechą rysunków, akwarel i obrazów z tego okresu jest uproszczenie kształtów balansujące na granicy abstrakcji, szkicowe traktowanie formy oraz stonowana, lekko przygaszona kolorystyka, opierająca się na szarościach, brązach, granatach i ugrach. Artystka we właściwy sobie sposób stylizowała ułożenie poszczególnych elementów kompozycji i modyfikowała formę, odchodząc od oddania pejzażu w sposób realistyczny. W przedstawionej pracy widoczne są inspiracje formizmem i strefizmem Leona Chwistka, a także działalnością twórców związanych z Komitetem Paryskim i futuryzmem. W kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie znajdują się akwarele "Kompozycja - pejzaż" z drugiej połowy lat 30. oraz "Grupa postaci z konikiem" z tego samego okresu, które kolorystycznie współgrają z opisywaną pracą. Podobieństwo formalne w sposobie prowadzenia pędzla i budowaniu gradacji barwnej jest widoczne w obrazie "Plaża" z ok. 1942 roku. Artystka zastosowała tam "prymitywizującą estetykę, kształtowanie formy kolorem, a także sielankowy nastrój", co wyraźnie nawiązuje do obrazu "Nad morzem".

Studiowała w latach 1929-35 w krakowskiej ASP w pracowni X. Dunikowskiego. Jeszcze w okresie studiów związała się z Grupą Krakowską, skupiającą awangardowych plastyków o radykalnych poglądach artystycznych i społecznych. Uczestniczyła w wystawach Grupy oraz ZZPAP prezentując początkowo rzeźby, a dopiero od 1938 obrazy. Równocześnie współpracowała jako scenografka i aktorka z teatrem "Crico", założonym przez jej brata, Józefa Jaremę oraz z teatrzykiem kukiełkowym Adama Polewki. W 1937 wyjechała na kilkumiesięczne studia do Paryża. W okresie powojennym brała czynny udział w życiu politycznym i artystycznym krakowskiego środowiska plastycznego. Wiele wystawiała w kraju i za granicą (m.i. na XXIX Biennale w Wenecji), uczestniczyła w konkursach scenograficznych i rzeźbiarskich, współpracowała podobnie jak poprzednio z teatrem, tym razem "Cricot 2" Tadeusza Kantora. Lata pięćdziesiąte stanowiły również apogeum rozwoju jej twórczości malarskiej. Powstały wówczas cykle monotypii Głowy, Wyrazy, Rytmy, Filtry i Penetracje. Artystka stworzyła własny, oryginalny świat form obdarzonych wielką siłą wyrazu potęgowaną przez kompozycję karzącą im przenikać się w ruchliwych, zmiennych układach.