See-Through Dark, 1983-1984 r.

POCHODZENIE:
- Sotheby's Nowy Jork, 2014
- kolekcja prywatna, Polska
- Desa Unicum, 2014
- kolekcja prywatna, Polska
LITERATURA:
- Marta Smolińska, Julian Stańczak, Op art i dynamika percepcji, Warszawa 2014, s. 206 (il.)


Julian Stańczak to artysta określany przez krytyków mianem pioniera op-artu i ikony sztuki XX wieku. Jego prace znajdują się w kolekcjach takich instytucji jak Cleveland Institute of Art, The Metropolitan Museum of Art, Miami University Art Museum, Musuem of Fine Arts Boston czy Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Artysta polskiego pochodzenia po wielu perturbacjach życiowych w 1949 trafił do Londynu, a następnie w 1950 do USA. Tam rozpoczął studia w Cleveland Art Institute oraz następnie na Yale University. Artysta był, co podkreśla wielu krytyków, niezwykłym kolorystą. Zaprezentowana praca dowodzi jego niezwykłej wrażliwości na oraz niesamowitych umiejętności łączenia barw. Stańczak inspirował się spuścizną Paula Klee, ale także barwami natury, która inspirowała go już od wczesnych lat. Malarz początkowo starał się na swoich obrazach sprowadzić żywioły natury do graficznych zapisów - w ten sposób powstały jego biało-czarne realizacje z lat wcześniejszych. Źródeł wrażliwości kolorystycznej można doszukiwać się w naukach, jakie artysta pobrał w Stanach Zjednoczonych. Stańczak swój warsztat doskonalił za sprawą wykładowców Bauhausu. Wśród nich największą rolę odegrał Joseph Albers, który nauczał na Yale University. To właśnie teoria Albersa, opisana w "Interaction of Color", stała się dla Stańczaka głównym źródłem wiedzy oraz inspiracji. Opisane w niej teorie, dotyczące relatywności barw, wpływu światła, a także układów form wypełnionych walorem, były istotne dla wrażeniowości optycznej, a także postrzegania iluzji przestrzennej. Przenikanie oraz graniczności własne wybranych barw zapraszają i wciągają widza w optyczną grę. Stańczak świetnie rozumiał zamysły Albersa i konsekwentnie starał się je realizować w swojej twórczości. Jego płótna z czasem stawały się rodzajem płaszczyzn, na których artysta za pomocą środków plastycznych opowiadał oraz rozprawiał o długości fal, czystych barwach oraz ich psychofizycznym oddziaływaniu na człowieka. Zrozumie to każdy, kto choć przez chwilę stanie przed płótnem twórcy i powoli się mu przyjrzy. Artysta skupiał się na tym, aby jego obrazy dostarczały przeżyć oraz pozwalały na przeżywanie różnorodnych stanów.
Drugim ważnym źródłem inspiracji, jeśli chodzi o kolor w twórczości artysty, była wspomniana natura. Stańczak w 1942 po deportacji na Syberię i uzyskaniu amnestii, uciekł wraz z rodziną na południe, gdzie podróżował po Bliskim Wschodzie i odwiedził takie odległe miejsca jak Pakistan czy Indie. Te doświadczenia zapiszą się niezwykle wyraźnie w pamięci artysty, a w szczególności krajobraz zobaczonych przez niego miejsc. Ostatecznie w 1942 roku Stańczak został ulokowany w obozie dla polskich uchodźców w Ugandzie, a wydarzenie to odcisnęło na nim szczególne piętno. Malarz w wywiadach i wspomnieniach nieraz potem wracał do wrażeń, jakie odcisnęła na nim tamtejsza natura oraz jej barwy. Jak wspominał: "Dla mnie był to całkowicie fantastyczny fenomen, który, ku mojej radości, rozgrywał się przed moimi oczami każdego dnia. Mogłem przyglądać się, jak dżungla zmienia kolory od purpury po nieledwie czerwień, potem znowu z powrotem do niebieskozielonego lub czarnego. To były przepyszne barwne czary. Fascynowałem się tym dramatem i chciałem go przedstawić" (Marta Smolińska, Julian Stańczak. Op art i dynamika percepcji, Warszawa 2014, s. 14).
Marta Smolińska, autorka monografii artysty, doszukuje się w siatkowych realizacjach artysty echa natury: "Znawcy jego dorobku porównują motyw siatki także do konstrukcji witrażu, gdzie każdy kawałek jest otoczony ołowianą ramką" - pisze badaczka. I dodaje: "Gdy tak właśnie spojrzymy na tę kompozycję, siatka jeszcze bardziej zyskuje na wieloznaczności i prezentuje swój motyw, który - mimo swej powtarzalności i przewidywalności - nie musi stać się nudny. Wiele zależy także od skojarzeń odbiorcy, które przyniesie on ze sobą, stając twarzą w twarz z obrazem". Smolińska zauważa, że powtarzalność na obrazach Stańczaka uzmysławia odbiorcy czas. "Jest także echem związku człowieka z naturą i cyklicznością zachowań: oddechem, biciem serca, chodzeniem, mówieniem itp. Rozpoznając powtarzalne rytmy w obrazie, doznajemy ukojenia, ponieważ są one dla nas czymś absolutnie naturalnym i dającym nam poczucie bezpieczeństwa" (Marta Smolińska, Julian Stańczak. Op art. i dynamika percepcji, Warszawa 2014, s. nlb.).
Polski malarz zamieszkały na stałe w Stanach Zjednoczonych, jeden z pionierów op-artu. W 1940 został wraz z całą rodziną aresztowany przez Sowietów i wywieziony na Syberię. Wskutek ciężkiej pracy i choroby utracił władzę w prawej ręce. Uciekł z rodziną ze Związku Radzieckiego do Afryki, gdzie zamieszkał w obozie dla uchodźców z Polski. Młodość spędził w Ugandzie gdzie pobierał pierwsze lekcje rysunku lewą ręką. Pierwszą wystawę swojej twórczości miał w Nairobi (Kenia). W 1949 wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął studia na politechnice w Londynie a w 1950 przeniósł się do USA. Rozpoczął tam studia w Cleveland Art Institute, które ukończył w 1954. Następnie studiował w Yale, gdzie uzyskał tytuł Master of Art Sciences. W 1964 został profesorem malarstwa w Cleveland Art Institute w Cleveland w Ohio.

PODATKI i OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.