PEJZAŻ Z RZEKĄ

Bibl.: Józef Szermentowski. 1833 - 1876. Katalog wystawy, opr. I. Jakimowicz, Muzeum Świętokrzyskie w Kielcach, Warszawa 1969, s. 72, poz. kat. 32, il. 8 - tu jako własność Kazimierza Hamerlińskiego; J. Wiercińska, Katalog prac wystawianych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860-1914, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969, s. 361-62 - tu z tytułem Widok polski - wylosował Julian Cegliński; I. Jakimowicz, Tomasz Zieliński. Kolekcjoner i mecenas, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, il. 115

Po otrzymaniu stypendium w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych wiosną 1860 roku Szermentowski wyjechał do Paryża, gdzie przebywał prze kilka lat. Studiował tam malarstwo pejzażystów holenderskich, razem z artystami francuskimi jeździł w okolice Fontainebleau. Z czasem zyskał sobie przydomek „polskiego barbizończyka”. „W obrazach z lat 60-tych zbliża się Szermentowski do rozpowszechnionego wówczas w Europie typu pejzażu, czerpiącego z natury własnego kraju poprzez doświadczenia barbizończyków i holenderskich malarzy XVII w.” (I. Jakimowicz).
Prezentowany obraz powstał we Francji, zachwyca celnością oddania rodzimego pejzażu. Znalazły się w nim wszystkie cechy charakterystyczne dla twórczości artysty z wczesnych lat 60-tych: urzeka nastrój, miękki światłocień, perspektywa powietrzna lekko drżąca, nagrzana promieniami letniego słońca. Sztafaż postaci rozbudowuje wymowę kompozycji, ale nie przysłania głównego jej bohatera natury, podobnie jak chłopskie domostwa i bryła wiejskiego kościółka ze spiczastą sygnaturką. Piękny obraz, bez wątpienia rangi muzealnej.
Warto zwrócić uwagę na proweniencję obrazu. To rzadkość w polskim kolekcjonerstwie, by tak wiele można było powiedzieć o historii obrazu, wskazać kolekcjonerów, których zbiory zdobił.