Wnętrze stajni, 1872 r.

OPINIA KONSERWATORSKA: Elżbiety Bogaczewicz-Biernackiej (stan obrazu idealny)
OPINIA - EKSPERTYZA Tadeusza Matuszczaka z 1996 roku Za opinią Tadeusza Matuszczaka: ?Opiniowany obraz jest wybitnym przykładem dzieła z monachijskiego okresu twórczości Józefa Chełmońskiego. Chełmoński studiował i przebywał w Monachium od końca 1871 do jesieni 1874. Jest to jeden z pierwszych obrazów Chełmońskiego malowanych w Monachium i jednocześnie jedno z pierwszych płócien o dużym formacie - wyraźnie odbiegającym rozmiarami od niedużych dzieł malowanych wcześniej w Warszawie. Jak wspomina Henryk Piątkowski, malarz i monachijski towarzysz Chełmońskiego: ?? obraz wnet po wystawieniu w Kunstverein nabyty przez Kunsthändlera" (Kurier Warszawski 1914 nr 97). I trudno się dziwić, albowiem obraz zachwyca poziomem artystycznym i ewokowanym nastrojem. Tak trafnie o nim pisze znawca twórczości Chełmońskiego, Jan Wagner: ?O zetknięciu się z dziełami obcych mistrzów, wystawionymi w galeriach monachijskich, może świadczyć jeden z najlepszych obrazów Chełmońskiego pt. ?Wnętrze stajni". Układ kompozycyjny, staranne opracowanie i zróżnicowanie koni, subtelne oświetlenie, wreszcie nastrój przywodzą na myśl płótna malarzy holenderskich" - J. Wegner ?Józef Chełmoński", Warszawa 1958, s. 27. Autor oparł się w powyższej charakterystyce na tekście Krystyny Czarnockiej, monografistki Chełmońskiego, która pisze: ?O tym jak malował Chełmoński w czasie pobytu w Monachium mówi nam już jeden z pierwszych obrazów, ?Wnętrze stajni" (1872). Sumienność opracowania szczegółów jest tu wyraźnie podporządkowana całości, a przedmiotowość poszczególnych elementów podporządkowana z kolei nastrojowi. Charakter oświetlenia, które odgrywa dużą rolę w uzyskaniu nastroju, intymny spokój, zróżnicowana charakterystyka poszczególnych koni, sposób traktowania szczegółów - świadczą o wrażeniu jakie musiały zrobić na artyście oglądane w galeriach dzieła malarzy holenderskich. Osiągnięty na obrazie nastrój stanowił na pewno jedną z przyczyn zapewniających Chełmońskiemu powodzenie (?)" - K. Czarnocka ?Józef Chełmoński", Warszawa 1957, s. 24. Trop ten podsumowuje Maciej Masłowski, niewątpliwie najpoważniejszy ze znawców życia Chełmońskiego: ?(?.) sygnowany 1872 jest niewielki [i tu się Masłowski myli] obrazek ?Konie w stajni", ocalały w zbiorach warszawskich - notata światła padającego z góry przez otwór w pułapie i z boku przez deski we wrotach na kilka drzemiących skap i na typową folwarczną sukę z łaciatymi szczeniakami.
Patrząc na ten odnaleziony po przeszło wieku obraz, oczarowani jesteśmy przemyślaną kompozycją, frapującym ciepłym światłem, niekonwencjonalnie padającym z góry i z boku przez wypaczone deski wrót, zza których na dodatek przebija jasny błękit nieba. Spokój odpoczywających w stajni koni różnej maści i wielkości nad złowieszczo wiszącymi u stropowych belek upolowanymi ptakami - wszystko to skąpane w gorącym, intensywnie żółtym świetle poranka, rozświetlającym ciepłymi żółciami słomianą ściółkę. W niemal monochromatycznej gamie barwnej obrazu dominują ciepłe brązy, żółcie i szarości. Ogólne wrażenie gorącego nasłonecznienia niezakłócanej sielankowości, to te elementy, które doskonale budują nastrój - gdyż jego wyczarowanie było bez wątpienia zasadniczym celem tego, nie bójmy się powiedzieć, wybitnego obrazu". Sztandarowe dzieło wczesnego okresu twórczości Chełmońskiego.

Był jednym z najwybitniejszych polskich malarzy pejzażystów 2 połowy XIX i początku XX w. Jego pierwszym nauczycielem był ojciec. Studia malarskie rozpoczął w Klasie Rysunkowej w Warszawie (w latach 1867 - 1871) oraz w prywatnej pracowni Wojciecha Gersona. W latach 1871 - 1874 studiował w monachijskiej akademii u A. Strähubera i H. Anschütza. W Monachium związany był z polską kolonią artystyczną skupioną wokół J. Brandta i M. Gierymskiego. Był członkiem monachijskiego Kunstvereinu, z którym wystawiał. Malował sceny rodzajowe, pędzące końskie zaprzęgi, krajobrazy. W latach 1875 - 87 mieszkał w Paryżu. Powrót do kraju w 1889 roku i ponowne zetknięcie się z rodzinną przyrodą wpłynęły na zmianę tematyki obrazów artysty. Malował liryczne, nastrojowe pejzaże i widoki inspirowane krajobrazami Mazowsza, Podola i Ukrainy, które zwiedził podczas podróży w latach 1872 i 1874/75. Utrzymywał bliskie kontakty ze Stanisławem Witkiewiczem i Adamem Chmielowskim, z którymi dzielił wynajmowaną w gmachu Hotelu Europejskiego pracownię. Obrazy artysty można oglądać we wszystkich najważniejszych muzeach w Polsce, są także ozdobą wielu kolekcji prywatnych w Polsce, Europie i Stanach Zjednoczonych