BŁOTNISTA DROGA

Lata 1875 - 1887 spędza Józef Chełmoński w Paryżu, gdzie odnosi sukcesy artystyczne i komercyjne. Maluje okazałe płótna o atrakcyjnej tematyce, intrygujące sceny rodzajowe z Kresów, odznaczające się dynamiką ujęcia tematu i ekspresją malarskiej formy. Twórczość ta przyniosła uznanie artyście we Francji, jego liczne prace kupowali kolekcjonerzy amerykańscy. Znakomita passa w życiu Chełmońskiego, a także na rynku sztuki europejskiej, załamała się w 1881 r. po wprowadzeniu przez USA znaczącej podwyżki ceł na importowane dzieła sztuki. `Nadeszła epoka płócien wyra¼nie mniejszych, spokojniejszych, (...) ale fascynujących tym, co można by nazwać `małym realizmem`, zachwycającym całą masą szczegółów, poprzez które smakujemy tę egzotyczną kresową codzienność. Z tego to właśnie okresu pochodzi omawiane tu dzieło - pisze w jego ekspertyzie - opracowaniu wybitny znawca twórczości Chełmońskiego, autor licznych publikacji poświęconych artyście - Tadeusz Matuszczak. (...) Dech zapiera i uznanie budzi malarska swoboda, z jaką Chełmoński, pewnymi, długimi pociągnięciami pędzla, buduje tę swoistą architekturę kresowych miasteczek (...) Obraz malowany jest z charakterystyczną dla paryskiego okresu twórczości Chełmońskiego, dynamiką pociągnięć i dotknięć pędzla (....)`. Autor ekspertyzy identyfikuje opiniowany obraz z pracą Une Route Boueuse (Błotnista droga) wystawioną w 1883 r. na Exposition Internationale de Peintre w paryskiej Galerie Georges Petit. Brak wiedzy o losach obrazu od tego czasu aż do 1936 r., kiedy to Antoni Słonimski wymienia go w Listach z Ameryki dla warszawskich `Wiadomości Literackich`, a widział obraz w nowojorskich zbiorach Maksymiliana Węgrzynka, wydawcy polskojęzycznej gazety `Nowy Świat`. W 1968 r. wdowa po wydawcy sprzedaje obraz Stanisławowi Stańczykowi, londyńskiemu kolekcjonerowi sztuki polskiej. Ze zbiorów Stańczyka Błotnista droga trafia w 1975 r. na aukcję w londyńskim Domu Aukcyjnym Christie`s, gdzie zakupił obraz amerykański kolekcjoner Michael Ciepliński, skąd na początku obecnego wieku trafia do prywatnych rak w Kanadzie, a następnie pojawia się na rynku polskim. W ekspertyzie - opracowaniu obrazu Błotnista droga Tadeusz Matuszczak podaje obfitą - zajmującą dwie strony maszynopisu - bibliografię obrazu.