Abstrakcja czerwona II, 1973 r.

W formule malarstwa abstrakcyjnego Nowosielski zaczął wypowiadać się już pod koniec lat 40., wówczas ukonstytuował się styl jego obrazów zarówno figuratywnych, jak i tych, w których posługiwał się wyłącznie formami geometrycznymi. Bezprzedmiotowość stanowiła dla artysty namiastkę duchowości, języka liturgicznego, jak sam mówił: "Sztuka abstrakcyjna stwarza możliwości kontaktu z wielkościami duchowymi i z rzeczywistością duchową nie na naszą miarę, do której dostęp bez istnienia właśnie sztuki abstrakcyjnej byłby prawdopodobnie zupełnie niemożliwy". Nacechowana spirytualizmem abstrakcyjna twórczość Nowosielskiego stanowi ewenement na gruncie powojennej sztuki nie tylko w wymiarze polskim, ale i światowym. Wpisuje się ona w nurt poszukiwań najwybitniejszych europejskich i amerykańskich twórców awangardowych, wśród których pozycja pioniera należy niewątpliwie do rosyjskiego malarza i teoretyka Wassilego Kandinskiego. Pisana od 1910, a wydana w 1912 roku książka Kandinskiego o duchowości w sztuce zawarła ideowe przesunięcie od teozoficznych odwołań ku myśli Indii, a także w stronę manifestacji idei chrystologicznych bliskich również Nowosielskiemu. Jak pisze Andrzej Kostołowski w swoim eseju dotyczącym związków abstrakcji i duchowości: "W tych nowotestamentowych odniesieniach szczególne znaczenie zyskała Apokalipsa św. Jana, co znalazło bezpośrednią reperkusję w profetycznych obrazach Kandinskiego o katastroficzno-apokaliptycznej wymowie z lat poprzedzających I wojnę światową. Choć zewnętrznie malował je jako abstrakcje, to jak przystało na pilnego ucznia okultystów, zawarł w nich ukryte wyobrażenia. Odnosiły się one do wyrażanych przez apostoła obrazów destrukcji, acz i z mesjańskim przekazem wizji nowego porządku po katastrofie. Porządku, który zgodnie z zamierzeniami artysty wieszczony był przez niego poprzez forpocztę nowego ładu, jaką stać się miała twórczość abstrakcyjna. (...) `Nowy świat` znalazł w sztuce swych różnych zwolenników, wśród których przynajmniej dwóch odegrało znaczącą rolę w propagowaniu duchowej twórczości, z wysunięciem na plan pierwszy dzieł malarskich typu abstrakcji geometrycznej. Obaj reprezentowali `pierwiastek północny`. Pierwszym był Piet Mondrian, a drugim - Kazimierz Malewicz. (...) `Malewicz, Kandinsky, Mondrian i Kupka byli pod wpływem teozofii, która (wraz z innymi wierzeniami) utrzymywała, że człowiek ewoluuje od stanów fizycznych do duchowych w seriach stadiów, które można ewokować przy pomocy form geometrycznych` (Gurli Lindén, I Describe the Way and Meanwhile I Am Proceeding Along It. A Short Introduction on Method and Intention in Hilma af Klint`s Work from an Esoteric Perspective, Rosengårdens Forlag, Oaxen 1998, s. 12). (...) Podziały i dyskusje idealistów i materialistów nie ominęły też reprezentantów abstrakcyjnego ekspresjonizmu oraz informelu po II wojnie światowej. Jeśli większość tych `skorych do gniewu` artystów z obojętnością traktowała transcendencję, to jednak przynajmniej kilku przejawiało zainteresowania filozofią duchową czy religią. Wśród tych ostatnich znaleźli się czołowi malarze amerykańscy: Mark Rothko, Barnett Newman i Richard Pousette-Dart, a także związani z owym kręgiem, lecz tworzący struktury geometryczne: Ad Reinhardt i Agnes Martin. W Europie byliby to odpowiednio: Jean Bazaine i Alfred Manessier oraz wyjątkowa postać wśród figuratywistów, jaką był malujący `anielskie` abstrakcje Jerzy Nowosielski. (...)

Najwybitniejszym w skali światowej odnowicielem malarstwa sakralnego w ramach chrześcijaństwa wschodniego stał się po II wojnie światowej Jerzy Nowosielski. Związany z Grupą Krakowską i tworzący figuratywne kompozycje oryginalnie transponujące wzory bizantyjskie oraz ikonowe, był jednocześnie teoretykiem sztuki, a także znawcą prawosławnej teologii. Z punktu widzenia całej jego twórczości szczególne miejsce mają też malowane przez niego abstrakcje. O specjalnym związku abstrakcji ze światem ducha pisał w 1980 roku: `Cały nurt wolnej kreacji abstrakcyjnej, wspomnijmy choćby sztukę islamu, związany jest z pewnym wysublimowanym spirytualizmem, głoszącym bezwarunkową transcendencję pierwiastków i bytów duchowych w stosunku do spraw ciała i materii. Więcej, ich absolutną od materii separację` (Jerzy Nowosielski, Ikony i abstrakcje, "Zeszyty Naukowe PAX", nr 2, 1980, cyt. za: Jerzy Nowosielski, Notatki. Część druga, Galeria Starmach, Kraków 2000, s. 34). Nowosielski wysnuł też własną teorię `bytów subtelnych`, czyli `aniołów` pośredniczących między światem realnym i duchowym, i swe bardzo wysublimowane obrazy abstrakcyjne utożsamiał z formami wysłanników ze świata spirytualnego. Deklarował, że `są [one] prawdziwą reakcją naszej wyobraźni, naszej wrażliwości plastycznej na pewne inspiracje powstałe pod wpływem zbliżania się i przeżywania rzeczywistości bytów subtelnych` (Zbigniew Podgórzec, Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985, s. 184-185). `Tak jak dawniej malowano aniołów - dzisiaj malować już nie można. Anioł jest to malarstwo abstrakcyjne` (tamże, s. 53)" (Andrzej Kostołowski, Odyseje abstrakcji. Kilka uwag o abstrakcji i duchowości, [w:] "Dyskurs" Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu, nr 18, 2014, s. 80-86).
-W formule malarstwa abstrakcyjnego Nowosielski zaczął wypowiadać się już pod koniec lat 40., wówczas ukonstytuował się styl jego obrazów zarówno figuratywnych, jak i tych, w których posługiwał się wyłącznie formami geometrycznymi. Bezprzedmiotowość stanowiła dla artysty namiastkę duchowości, języka liturgicznego, jak sam mówił: "Sztuka abstrakcyjna stwarza możliwości kontaktu z wielkościami duchowymi i z rzeczywistością duchową nie na naszą miarę, do której dostęp bez istnienia właśnie sztuki abstrakcyjnej byłby prawdopodobnie zupełnie niemożliwy". Nacechowana spirytualizmem abstrakcyjna twórczość Nowosielskiego stanowi ewenement na gruncie powojennej sztuki nie tylko w wymiarze polskim, ale i światowym. Wpisuje się ona w nurt poszukiwań najwybitniejszych europejskich i amerykańskich twórców awangardowych, wśród których pozycja pioniera należy niewątpliwie do rosyjskiego malarza i teoretyka Wassilego Kandinskiego. Pisana od 1910, a wydana w 1912 roku książka Kandinskiego o duchowości w sztuce zawarła ideowe przesunięcie od teozoficznych odwołań ku myśli Indii, a także w stronę manifestacji idei chrystologicznych bliskich również Nowosielskiemu. Jak pisze Andrzej Kostołowski w swoim eseju dotyczącym związków abstrakcji i duchowości: "W tych nowotestamentowych odniesieniach szczególne znaczenie zyskała Apokalipsa św. Jana, co znalazło bezpośrednią reperkusję w profetycznych obrazach Kandinskiego o katastroficzno-apokaliptycznej wymowie z lat poprzedzających I wojnę światową. Choć zewnętrznie malował je jako abstrakcje, to jak przystało na pilnego ucznia okultystów, zawarł w nich ukryte wyobrażenia. Odnosiły się one do wyrażanych przez apostoła obrazów destrukcji, acz i z mesjańskim przekazem wizji nowego porządku po katastrofie. Porządku, który zgodnie z zamierzeniami artysty wieszczony był przez niego poprzez forpocztę nowego ładu, jaką stać się miała twórczość abstrakcyjna. (...) `Nowy świat` znalazł w sztuce swych różnych zwolenników, wśród których przynajmniej dwóch odegrało znaczącą rolę w propagowaniu duchowej twórczości, z wysunięciem na plan pierwszy dzieł malarskich typu abstrakcji geometrycznej. Obaj reprezentowali `pierwiastek północny`. Pierwszym był Piet Mondrian, a drugim - Kazimierz Malewicz. (...) `Malewicz, Kandinsky, Mondrian i Kupka byli pod wpływem teozofii, która (wraz z innymi wierzeniami) utrzymywała, że człowiek ewoluuje od stanów fizycznych do duchowych w seriach stadiów, które można ewokować przy pomocy form geometrycznych` (Gurli Lindén, I Describe the Way and Meanwhile I Am Proceeding Along It. A Short Introduction on Method and Intention in Hilma af Klint`s Work from an Esoteric Perspective, Rosengårdens Forlag, Oaxen 1998, s. 12). (...) Podziały i dyskusje idealistów i materialistów nie ominęły też reprezentantów abstrakcyjnego ekspresjonizmu oraz informelu po II wojnie światowej. Jeśli większość tych `skorych do gniewu` artystów z obojętnością traktowała transcendencję, to jednak przynajmniej kilku przejawiało zainteresowania filozofią duchową czy religią. Wśród tych ostatnich znaleźli się czołowi malarze amerykańscy: Mark Rothko, Barnett Newman i Richard Pousette-Dart, a także związani z owym kręgiem, lecz tworzący struktury geometryczne: Ad Reinhardt i Agnes Martin. W Europie byliby to odpowiednio: Jean Bazaine i Alfred Manessier oraz wyjątkowa postać wśród figuratywistów, jaką był malujący `anielskie` abstrakcje Jerzy Nowosielski. (...)

Najwybitniejszym w skali światowej odnowicielem malarstwa sakralnego w ramach chrześcijaństwa wschodniego stał się po II wojnie światowej Jerzy Nowosielski. Związany z Grupą Krakowską i tworzący figuratywne kompozycje oryginalnie transponujące wzory bizantyjskie oraz ikonowe, był jednocześnie teoretykiem sztuki, a także znawcą prawosławnej teologii. Z punktu widzenia całej jego twórczości szczególne miejsce mają też malowane przez niego abstrakcje. O specjalnym związku abstrakcji ze światem ducha pisał w 1980 roku: `Cały nurt wolnej kreacji abstrakcyjnej, wspomnijmy choćby sztukę islamu, związany jest z pewnym wysublimowanym spirytualizmem, głoszącym bezwarunkową transcendencję pierwiastków i bytów duchowych w stosunku do spraw ciała i materii. Więcej, ich absolutną od materii separację` (Jerzy Nowosielski, Ikony i abstrakcje, "Zeszyty Naukowe PAX", nr 2, 1980, cyt. za: Jerzy Nowosielski, Notatki. Część druga, Galeria Starmach, Kraków 2000, s. 34). Nowosielski wysnuł też własną teorię `bytów subtelnych`, czyli `aniołów` pośredniczących między światem realnym i duchowym, i swe bardzo wysublimowane obrazy abstrakcyjne utożsamiał z formami wysłanników ze świata spirytualnego. Deklarował, że `są [one] prawdziwą reakcją naszej wyobraźni, naszej wrażliwości plastycznej na pewne inspiracje powstałe pod wpływem zbliżania się i przeżywania rzeczywistości bytów subtelnych` (Zbigniew Podgórzec, Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985, s. 184-185). `Tak jak dawniej malowano aniołów - dzisiaj malować już nie można. Anioł jest to malarstwo abstrakcyjne` (tamże, s. 53)" (Andrzej Kostołowski, Odyseje abstrakcji. Kilka uwag o abstrakcji i duchowości, [w:] "Dyskurs" Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu, nr 18, 2014, s. 80-86).



W 1940 rozpoczął studia w krakowskiej Kunstgewerbeschule. Od 1944 członek Polskiej Akademii Umiejętności. Członek Grupy Młodych Plastyków i Grupy Krakowskiej. W latach 1976-92 był profesorem ASP w Krakowie. Malarz, rysownik, scenograf, twórca kompozycji figuralnych, martwych natur, aktów, pejzaży i obrazów sakralnych, w których łączył elementy nowoczesne z wpływami sztuki bizantyjskiej. Jego niepowtarzalny styl charakteryzuje się stosowaniem płaskiego układu barwnych plam obwiedzionych czystą linią konturu i syntetyzującym widzeniem codzienności. Jest autorem licznych polichromii w kościołach (m. in. w kościoła św. Ducha w Nowych Tychach, kościoła w Wesołej k. Warszawy, cerkwi w Lourdes we Francji) oraz ikonostasów (m. in. w cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej w Krakowie). Prace artysty znajdują się w licznych zbiorach muzealnych w Polsce i w kolekcjach prywatnych (USA, Kanada, Francja, Niemcy). W 1993 został laureatem Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury.