Abstrakcja, 1973 r.

POCHODZENIE:
bezpośrednio od artysty


Kto posiada jakąś wrażliwość na wartości porządku "ponadmaterialnego", wyczuwa, iż sztuka abstrakcyjna stwarza możliwości kontaktu z wielkościami duchowymi i z rzeczywistością duchową nie na naszą miarę, do której dostęp bez istnienia właśnie sztuki abstrakcyjnej byłby prawdopodobnie zupełnie niemożliwy. Każda pełnowartościowa kreacja abstrakcyjna staje się dla siebie jakąś zupełnie oczywistą indywidualnością, odbieraną przez naszą intuicję jako indywidualność w porządku duchowym. Wpływ, jaki wywiera na nas taka kreacja, tylko częściowo daje się wytłumaczyć właściwościami formy, obiektywnymi prawami konstrukcji plastycznej. Tylko częściowo poddaje się analizie racjonalistycznej i psychologicznej (archetypy Junga). Obcowanie z taką sztuką rodzi niewypowiedzianą radość i słodycz, spokój i pewność. Są momenty, kiedy wyczuwamy, że cała formalno-racjonalna warstwa tych obrazów pozostaje tylko środkiem nośnym dla przekazania impulsów duchowych i kontaktów z rzeczywistością szczęśliwszą i bardziej istniejącą od naszej chwiejnej i wiecznie zagrożonej rozkładem rzeczywistości ludzkiej. Ewolucja nowoczesnej sztuki abstrakcyjnej odbywa się w czasach wyjątkowo nie sprzyjających takiemu wartościowaniu i takim analizom. Niezależnie od subiektywnego nastawienia artystów rozważanie duchowych korzeni dzieła niestosowne jest w języku krytyki. Myślę jednak, że rozwój abstrakcji w malarstwie, niekoniecznie w Europie i świecie zachodnim, ale np. na bazie kultury i duchowości rozwijających się społeczeństw islamu, po prostu zmusi krytyków do mówienia o malarstwie abstrakcyjnym językiem bliższym świadomości jego twórców.

Jerzy Nowosielski, "Zeszyty Naukowe PAX" (Dodatek do: "Biuletyn Wewnętrzny Oddziałów Stowarzyszenia PAX"), 1980, nr 2, s. 165-174.