ZDEMASKOWANIE CHILONA (GLAUKUS WYBACZAJĄCY CHILONOWI)

Rysunek Zdemaskowanie Chilona, przedstawiający dramatyczny epizod powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis, jest jedną z ilustracji opracowanych na zamówienie francuskiego wydawcy Ernesta Flammariona. Praca nad tym cyklem zajęła Janowi Styce kilka lat (1900-1903); artysta przygotował ponad 170 rysunków, reprodukowanych w wydaniu książkowym w postaci 60 dużych miedziorytów i ponad 100 drzeworytów (rytował Georges Lemoine). Trzy tomy Quo vadis ukazały się w latach 1901-1904. Było to ogromne przedsięwzięcie edytorskie i jedyne tak bogato ilustrowane wydanie powieści Sienkiewicza. W skład edycji - obok wydania popularnego - weszło też 100 luksusowych, numerowanych egzemplarzy, po 50 na japońskim i chińskim papierze.

Rysunki Styki miały różny charakter - rozbudowane, panoramiczne sceny reprodukowano na dwustronicowych planszach, inne wykorzystano jako reprodukcje całostronicowe, wiele umieszczano w obrębie tekstu, czasem w charakterze przerywników. Scena Zdemaskowania Chilona znalazła się na osobnej stronie, jako ilustracja drugiego rozdziału w drugim tomie powieści.

Zainteresowanie Styki tematem Quo vadis nie ograniczyło się do rysunków. W roku 1902 artysta powtórzył jeszcze niektóre motywy w cyklu kilkunastu obrazów olejnych, prezentowanych następnie na licznych pokazach. Po roku 1919 cały ten zespół znalazł się w domu Styki na Capri, gdzie malarz urządził specjalne Muzeum Quo vadis. W roku 1936, już po śmierci artysty, prace te - w liczbie 16 obrazów i 16 rysunków (w tym także Zdemaskowanie Chilona) - pokazano na wystawie w TZSP w Warszawie.


Rysunek wymieniony bądź reprodukowany, m.in.:
- H. Sienkiewicz, Quo vadis, Roman des temps néroniens, Illustré par Jan Styka, Editeur E. Flammarion, t. I-III, Paris 1901-1904 ; il. T. II, s. 25;
- [kat.], "Quo vadis" Jana Styki. Tadeusz Styka. Adam Styka, [wstęp W. Bunikiewicz], Przewodnik Nr 110, TZSP Warszawa 1936; s. 9; nr kat. 20 (Zdemaskowanie Chilona, rysunek)
- M. Gorzelak, Jan Styka jako ilustrator dzieł Henryka Sienkiewicza, [w:] Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, T. 23, Muzeum Narodowe w Kielcach, Kielce 2007, s. 347-368.