Portret Carycy Marii Fiodorowny, ok. 1796 r.

POCHODZENIE:
- dom aukcyjny Agra Art, maj 2010

Postać carycy Marii Fiodorowny (1759-1828) malowali najznakomitsi malarze epoki. Do ich grona należała wzięta francuska artystka Élisabeth Louise Vigée Le Brun, znana przede wszystkim jako portrecistka Marii Antoniny, francuski portrecista petersburskiej śmietanki Jean-Louis Voille oraz wybitny Włoch Giovanni Battista Lampi, portrecista austriackiej, polskiej i rosyjskiej elity. Pracę autorstwa Lampiego mamy zaszczyt zaprezentować na naszej aukcji. Maria Fiodorowna, z domu Zofia Dorota Augusta, księżniczka Wirtemberska, przyjęła tytuł carycy wraz z poślubieniem w 1776 księcia Pawła Romanowa, późniejszego cara Rosji, Pawła I. Była niezwykle światłą kobietą, na co wpłynęło staranne wychowanie odebrane w domu rodzinnym. Maria biegle znała kilka języków europejskich, grekę i łacinę, była utalentowanym muzykiem oraz przodowała w filozofii. A co najważniejsze była młodą panną na wydaniu o licznych cnotach i miłym usposobieniu. Podobno spośród wielu kandydatek wybrała ją Pawłowi I Romanowowi sama caryca Katarzyna. Przed widzem znajduje się dumna postać carycy ukazanej w popiersiu. O jej statusie społecznym świadczą misternie spięte włosy, połyskująca jedwabna suknia oraz wspaniała biżuteria. Detalem szczególnie godnym uwagi jest diamentowe pendant z wizerunkiem męża. Powstałe przedstawienie ma zatem charakter szkatułkowy, a w zabiegu umieszczenia portretu w portrecie, bardzo skądinąd powszechnym w osiemnastowiecznym malarstwie, można zauważyć maestrię Lampiego w dwupoziomowym opracowaniu ludzkiego wizerunku. Pendant jasno ukazuje przynależność do męża oraz odpowiedzialność, która wynika z pozycji małżonki. Owa pozycja była wypadkową przetasowań na rosyjskim dworze. Jeszcze rok wcześniej Lampi namalował monumentalny portret carycy (obecnie znajdujący się w rezydencji carów w Pawłowsku), ukazujący Marię Fiodorownę na tle pejzażu. Szatę także zdobi pendant, lecz, co ciekawe, na wizerunku widnieje podobizna teściowej, carycy Katarzyny. Noszona biżuteria staje się zatem sposobem na oddanie czci i potwierdzeniem posłuszeństwa jedynej władczyni Rosji. Prezentowanej przez nas pracy, powstałej w przełomowym momencie w życiu Marii Fiodorowny, przyświeca odmienny cel. W 1796 umiera caryca Katarzyna, a tron obejmuje jej syn. Na szerzeniu tej wieści szczególnie zależało nowo powołanemu Pawłowi I. Najdelikatniejszym zabiegiem propagandowym w umocnieniu pozycji cara i jego małżonki było pośrednictwo sztuki, i temu należy przypisywać powstałe pod koniec lat 90. XVIII wieku podobizny małżonków autorstwa Lampiego.

Giovanni Battista Lampi był jednym z najwybitniejszych portrecistów swojej epoki. Odbył początkowe szkolenie artystyczne w pracowni ojca, Mathiasa Lampiego, a następnie kształcił się w Salzburgu w pracowni Pietra Antonia Lorenzoniego oraz w Weronie i Trydencie. W 1786 został profesorem i radcą Akademii wiedeńskiej (funkcję tę pełnił z przerwami do 1822). Lata 1788-1791 spędził w Polsce, zaproszony przez króla Stanisława Augusta. Artysta portretował, m.in. Stanisława Augusta i osoby związane z dworem, marszałków Sejmu Wielkiego, dygnitarzy, magnatów oraz arystokratyczne damy. Miał tu wielu uczniów i naśladowców. W Polsce działali także dwaj jego synowie - Jan Chrzciciel Lampi, zwany Młodszym (1773-1837) oraz Franciszek Ksawery Lampi (1882-1852). W 1791 wrócił do Wiednia, skąd jednak niebawem wyjechał, by następne lata 1792-1797 spędzić w Rosji, na dworze Katarzyny II, gdzie portretował carycę, członków jej rodziny, dostojników rosyjskich.
Lampi był powszechnie cenionym artystą o czym świadczyć może mnogość zamówień portretowych oraz członkostwo w Akademii w Weronie (1773), Wiedniu (1785), Akademii w Petersburgu (1794) i Akademii szwedzkiej (1800). Jego wczesna twórczość kształtowała się pod wpływem późnego baroku włoskiego, by z czasem ewoluować w kierunku klasycyzmu.

Dzieła Lampieg z kolekcji publicznych znaleźć można m.in. w: Muzeum Czartoryskich, Muzeum Zamku w Łańcucie, Galerii Mielżyńskich w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Warszawie oraz Zamku Tarnowskich w Dzikowie. W Petersburgu i Wiedniu znajdują się portrety panujących (Józef II, August II, Katarzyna II, Maria Fiodorowna i in.).

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.