Brama dla Mariana Maliny, 1994 r.

"Warto zwrócić uwagę, że chociaż u Rykały motyw okna czy bramy pozwala domniemywać i kreować w wyobraźni to, co się za nim ukrywa czy rozciąga, to jednak odbiorca skupia się także na ich powierzchni, na swoistym `okratowaniu` ikony. Występujące często u niego fryzy z szybek zdają się pełnić funkcję nieprzezroczystego `okna`, a zatem obrazu wskazującego na samego siebie, na swoje estetyczne i semantyczne walory, na językową składnię. Podobnie rzecz się ma ze spełzłymi fotografiami czy złuszczonymi ramami. Na marginesie warto też wspomnieć, że Rykała był pierwszym w Polsce artystą, który zastosował w obrazach okienne ramy, a później również fragmenty drzwi i całe futryny. Artysta, wstawiając dodatkowe elementy - jak na przykład emaliowane tabliczki z numerami, klucze, wytrychy, deseczki - nadał tym collage`owym pracom nowy, jakby assemblage`owy walor. Trójwymiarowość jest wszakże tutaj nie tylko aspektem formalnym. Wielowarstwowość jest bowiem również odpowiednikiem palimpsestu. Obraz jak Księga prezentuje i reprezentuje - widoki, warstwy, słoje, genealogię, doraźność. One budują tożsamość dzieła i artysty (...). Nad nimi unoszą się popołudnia niedzielne, napięte ciszą pustych ulic i placów..." (Roman Lewandowski, Mit i persona, czyli artysta w buduarach i przedsionkach pamięci [w:] Raj utracony? Jacek Rykała, wybór prac 1977-2007, katalog wystawy, Katowice 2008, s. 10).

Jacek Rykała to malarz związany ze środowiskiem katowickim, wykładowca na katowickiej Akademii Sztuk Pięknych. Jego sztuka już od najwcześniejszych przejawów łączy w sobie, wydawałoby się, przypadkowe elementy przedmiotów codziennego użytku z miejskim pejzażem. Pejzaż ten nie jest typowy. Artysta za główny motyw obrazów upatrzył sobie wyrafinowane kadry, wyglądające jak wycinki z widoków codziennych, na które większość z nas najprawdopodobniej nie zwróciłaby uwagi, przeszła koło nich zupełnie obojętnie. I tak na płótnach pojawiają się fragmenty drzwi, gdzie przez przysłowiową dziurkę od klucza możemy obserwować to, co za sobą kryją, bramy prowadzące do smutnych, zaniedbanych podwórek starych kamienic. Poprzez użycie przez Rykałę elementów wtórnych do obramowania kompozycji (ramy okienne, tabliczki z numerami lokali itd.) obrazy nabierają charakteru spersonalizowanego. Widz wyobraża sobie, iż przedstawienie dotyczy historii jednej osoby, jednej rodziny, jednej małej grupy społecznej zamieszkującej to samo podwórko.


Artysta malarz, profesor malarstwa i prorektor na Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, prowadzi Pracownię Rysunku i Malarstwa; poeta i reżyser. W 1976 roku ukończył Wydział Grafiki w Katowicach Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Tematykę prac wypełnia oblicze wschodniej części Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego (podwórka, bramy, tajemnicze miejsca nie tylko z czasów dzieciństwa). Dzieła prezentowane na całym świecie w ponad 50 wystawach indywidualnych i 250 zbiorowych, kilkudziesięciu targach sztuki (Art Frankfurt, Art Köln, Art Chicago i innych). Miał indywidualną wystawę w Muzeum Narodowym w Krakowie (2002). Jest laureatem kilkudziesięciu nagród i wyróżnień m.in.: I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Malarstwa im. Z. R. Pomorskiego (Katowice 1980), nagrody na X i XV Festiwalu Malarstwa Polskiego w Szczecinie (1980, 1988), medale na Ogólnopolskich Wystawach Malarstwa "Bielska Jesień" (Bielsko-Biała 1978, 1980), wyróżnienie na Internationale Kunstbiennale "Seetal" w Szwajcarii (1985), Nagrodę Miasta Sosnowiec za działalność artystyczną za rok 1992.