PEJZAŻ Z POŁUDNIOWEGO MIASTECZKA, 1932

LAVEAUX de Ludwik
Ludwik de Laveaux (generał)
[Członków polskiej gałęzi tej rodziny (XVIII – XX w) o imieniu Ludwik było dziewięciu, z których trzech zmarło w dzieciństwie. Ze Stanisławem Ludwikiem (1868 – 1894), znanym malarzem, który imieniem Stanisław nie posługiwał się ani na co dzień ani w podpisach, generał miał wspólnych pradziadków, także Ludwika de Laveaux i Felicję Popiel.]
Ludwik de Laveaux, syn Mariana i Władysławy z Giebułtowskich, urodził się 18 czerwca 1891 w rodzinnym majątku we Frysztaku (niedaleko Jasła), a zmarł w Londynie 16 grudnia 1969. Jego ojciec, a następnie matka zmarli zanim dożył 14 lat. Po zdaniu matury w Krakowie w roku 1910, rozpoczął studia architektury na Politechnice Lwowskiej i w tym okresie nawiązał bliskie kontakty z Józefem Piłsudskim. Od sierpnia roku 1914 walczył w składzie VI batalionu, a następnie dowodził plutonem w 3 pułku, I Brygady Legionów (późniejszym 7 pułkiem Legionów). Przeniesiony do II Brygady Legionów, został dowódcą plutonu w 4 pułku piechoty Legionów. Awansowany na podporucznika, został mianowany dowódcą kompanii, a następnie przeniesiony na stanowisko adiutanta pułku i awansowany na porucznika.
W wolnych chwilach malował wojenne pejzaże i sceny rodzajowe. 25 z nich zostało reprodukowanych w wydanej przez jego przyjaciela, płk. Józefa Andrzeja Teslara historii 4 pułku Legionów. Oryginały spłonęły w czasie powstania Warszawskiego. Miał niewątpliwy talent malarski, nieco tylko podbudowany na architekturze we Lwowie i nie rozwijany żadnymi potem studiami artystycznymi. Studiów prawdopodobnie nie zdołał ukończyć z powodu wybuchu wojny. Będąc wybitnym oficerem zawodowym pozostał cenionym w swoim otoczeniu i w rodzinie malarzem amatorem. Malował pejzaże, chętnie podhalańskie, sceny wojskowe, a także portrety. Używał techniki akwarelowej i olejnej.
Po kryzysie przysięgowym Ludwik de Laveaux został aresztowany przez władze austriackie i skierowany na front włoski. Zbiegł z transportu, przedostał się do Stryja, gdzie pod fałszywym nazwiskiem, początkowo pełnił obowiązki komendanta POW. We wrześniu 1918 przeszedł na stanowisko komendanta okręgu POW w Krakowie, a w październiku objął obowiązki komendanta okręgu POW we Lwowie. Od listopada 1918 do stycznia 1919 dowodził odcinkiem w obronie Lwowa, a następnie grupą „Gródek Jagielloński”. Od stycznia 1919 był dowódcą I batalionu 4 pułku piechoty Legionów. W czerwcu 1919 zostaje awansowany na kapitana i uczestniczy w negocjacjach w sprawie ewakuacji oddziałów ukraińskich.
Wkrótce potem znów walczy, tym razem z bolszewikami w rejonie Lidy i Wilna. Następnie zostaje skierowany na kurs wojenny w świeżo powstałej Szkole Sztabu Generalnego w Warszawie. W grudniu 1919 zostaje mianowany szefem sztabu 5 dywizji piechoty we Lwowie, a awansowany następnie na majora zostaje ponownie odkomenderowany na kurs doskonalenia do Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie.
Wtedy, 9 stycznia 1922, poślubił w Warszawie Marię Woysym Antoniewicz, wdowę po poległym na polu chwały oficerze. Od 1922 do 1926 jest szefem sztabu 1 dywizji piechoty górskiej w Bielsku w stopniu podpułkownika. Tam też przychodzi na świat jego córka Anna. Od 1926 do 1929 jest szefem sztabu DOK I Warszawa, i w stolicy rodzi się jego syn, również Ludwik. Od 1929 do 1936 dowodzi 2 pułkiem piechoty Legionów w Pińczowie, a potem w Sandomierzu, gdzie z jego inicjatywy wojsko przyczyniło się znacznie do zbudowania wodociągu miejskiego. Wdzięczne władze miejskie przyznały mu honorowe obywatelstwo Sandomierza. W 1932 zostaje awansowany do stopnia pułkownika dyplomowanego. Dokument jego nominacji został własnoręcznie podpisany przez marszałka Piłsudskiego.
Ludwik de Laveaux zostaje w 1936 przeniesiony do Modlina na dowódcę piechoty dywizyjnej 8 dywizji piechoty. W kampanii wrześniowej walczy jako dowódca piechoty 8 DP, a następnie jako dowódca odcinka obrony „Zegrze”, po czym odcinka obrony „Grochów”. Od 16 września do kapitulacji 29 września 1939 bierze udział w obronie twierdzy modlińskiej. Wojnę spędza w niewoli niemieckiej, z której wychodzi w 1945 ze zrujnowanym zdrowiem. Żonie udaje się zaraz po wojnie wydostać z Polski, odnaleźć go w Niemczech i przewieźć do II Korpusu PSZ we Włoszech. Ze względu na stan zdrowia dostaje przydział do biura historycznego. W roku 1946 zostaje przeniesiony do Anglii, a w 1948 zdemobilizowany. Dopiero trzyletnie leczenie szpitalne pozwala mu przyjść do siebie po wojennych przejściach obozowych. Rząd RP na uchodźstwie w uznaniu zasług awansował go 11 listopada 1966 do stopnia generała brygady. Został odznaczony orderem Virtuti Militari V kl, 4 krotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości z mieczami, orderem Polonia Restituta 5 i 4 kl, oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Jego dzieci, Anna i Ludwik, walczyły w powstaniu warszawskim, które przeżyły, i także zdołały dołączyć do rodziców w Londynie.
Dopiero w Anglii mógł poświęcić więcej czasu swoim zamiłowaniom malarskim, którym w nielicznych wolnych chwilach zawodowego oficera oddawał się od młodości. Swoje prace wystawiał w Polsce na wystawach sztuki legionowej, ale nie tylko, w Krakowie, Zakopanym i w „Zachęcie” w Warszawie, po wojnie także w Londynie. W Polsce był członkiem Związku Plastyków, Towarzystwa Sztuk Pięknych w Warszawie i Towarzystwa „Sztuka Podhalańska”.
Zmarł w Londynie 16 grudnia 1969 i został pochowany na cmentarzu w South Ealing.
Jego żona zmarła w Londynie 15 sierpnia 1987 i została pochowana u boku męża.