DZIEWCZYNA Z MAKAMI

Za opinią dr Aleksandry Melbechowskiej-Luty
Obraz przedstawia dziewczynę z rozwianymi włosami, w ujęciu postaci w trzech czwartych, stojącą w zbożu z pękiem maków i trzymanym w prawej ręce, wzniesionym w górę pojedynczym kwiatem maku. W tonacji kolorystycznej tego dzieła przeważa żywa, choć nie jaskrawa, gama barwna: intensywny błękit nieba, żółcienie zboża, gradacje jasnych i ciemnych brązów, zgaszone, przetarte innymi odcieniami róże oraz akcenty zieleni i jasnych fioletów. Zboże i kwiaty (maki, kąkole?) są malowane swobodnymi, szkicowymi kreskami i plamami, natomiast głowa dziewczyny jest oddana z naturalistyczną wiernością objawiającą dbałość o każdy szczegół. Cała kompozycja oddana jest w nastroju "sentymentu" i symbolicznych znaczeń (być może o rodowodzie literackim), wywodzących się jeszcze z epoki modernizmu. Opracowanie postaci i roślinności wykazuje cechy charaktery-styczne dla ręki Bolesława Nawrockiego, który często malował pejzaże, studia roślin oraz realistycznie traktowane portrety i symbolicznie pojęte figury kobiece wtopione w krajobraz lub otoczone kwiatami. Dlatego Dziewczynę z makami uważam za niekwestionowane autorskie dzieło tego artysty; także sygnatura zgodna jest ze znanymi mi podpisami Bolesława Nawrockiego i nie budzi zastrzeżeń. Obraz powstał zapewne po roku 1918, tj. po powrocie artysty do kraju z zagranicy (z Gruzji i Krymu). Temat obrazu plasuje się w granicach sceny rodzajowej, jednak perfekcyjnie wymodelowane rysy dziewczyny zachowujące indywidualne walory jej urody wskazują, że może to być osadzony w pejzażu, imaginacyjny portret konkretnej osoby, lub nawet wykonany na zamówienie idealizowany, pamiątkowy wizerunek młodo zmarłej panny, czyjejś córki lub narzeczonej (nosi ona na palcu złoty pierścionek z brylantem). Takie domniemanie może potwierdzać szczególnie melancholijny ton nadany jej postaci -wyraz dominującego smutku, załzawione oczy wpatrzone w przestrzeń nieba, blade usta, smagane wia-trem bujne włosy, a przede wszystkim przypisane jej maki, które w świecie symboli są znakiem dziewictwa, czystości, zapomnienia, odchodzenia i doczesnego lub wiecznego snu.