[Ryby nr 17]

We wczesnej twórczości Andrzeja Wróblewskiego - sprzed 1949 roku - uporczywie powraca kilka motywów układających się w spójne, często przenikające się serie. Pojawiają się na przykład: "Same już tylko prostokątne podziały o polach gładkich i pustych, albo pełnych, uwypuklonych obrzeżającym je kolorem. Siatki przestrzenne o różnej gęstości i wypełnieniu. Podziały kwadratowe z wpisanymi kołami pustymi albo zamalowanymi. Same koła, niektóre płaskie, inne półplastyczne, różnie zabarwione. Kule o błyszczących mozaikowych powierzchniach. Spirale i słońca w koronach kolorowych płomieni" (Mieczysław Porębski, Przedmowa, [w:] Andrzej Wróblewski. Wystawa pośmiertna, kat. wystawy, Pałac Sztuki, Kraków 1958, s. 6) Do tej grupy wczesnych prac należą także liczne w ouvre artysty przedstawienia ryb. Motyw ten, obok skrzypiec, występuje we wspomnianych, wczesnych gwaszach i akwarelach, aż po ostatnie prace wykonane w technice monotypii. Pojawiają się ryby gładkie i opływowe, ryby wrzecionowate, których wąskie, wydłużone tułowia, albo pokryte romboidalnymi quasi - łuskami, albo drobnymi kawałkami wielobarwnej układanki, przypominającej fascynujące obrazki widziane przez szkiełko kalejdoskopu. Ich grzbiety wyglądają jak opalizujące ciała niebieskie. Takie same układy artysta powtarzał wypełniając wnętrza planet i gwiazd, które niespokojnie krążą w przestworzach kosmosu. Ryby sprowadzone do schematycznie zarysowanego kształtu, wypełnionego jednolitą plamą czerwonego lub niebieskiego koloru czy też ryby przywodzące na myśl ilustracje z książki dla dzieci pojawiają się w onirycznej scenerii zatopionych miast.
Wizerunki ryb mają także głębokie znaczenie symboliczne. Zwierzęta związane z żywiołem wody były łączone w kulturze pogańskiej z narodzinami i nieśmiertelnością, a i chrześcijaństwo od swego zarania posługiwało się znakiem ryby. Pojawiały się przede wszystkim w kulcie bóstw miłości i płodności, można je odczytywać jako symbol życia. W intrygujący sposób przedstawienia ryb Jan Michalski łączy m.in. z mitem orfickim: "W sztuce Wróblewskiego mit Orfeusza wraca z wielką siłą. Można powiedzieć, że kształtuje ją w jej najbardziej istotnym, eschatologicznym wymiarze. Poszczególne składniki mitu rozciągają się od przedstawień ryb do czaszek, czyli od wczesnych prac z 1948 roku do ostatnich z 1957." (Jan Michalski, Chłopiec na żółtym tle, Kraków 2010, s. 9) Jan Michalski widzi w nich także jedne z pierwszych, dojrzałych prac: "Przedstawienia ryb, wód płynących i potopu są początkiem jego dojrzałej artystycznie twórczości. Ryby Wróblewskiego są różnych gatunków, występują pojedynczo lub w ławicach. Ich przedstawienia mają konotacje historyczne, symboliczne, archetypiczne." (Jan Michalski, Chłopiec na żółtym tle, Kraków 2010, s. 55).