ODWILŻ, po 1900

Bibliografia: "Tygodnik Ilustrowany", R. 1893, nr 1, s. 185; L. Gajewski, Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich XIX i pocz. XX wieku, Warszawa 1972, s. 139, poz. 7884; Dział Dokumentacji Ikonograficznej Muzeum Narodowego w Warszawie, reprodukcje nr inw. 7152, 71126, 71262.

Za opinią Moniki Ochnio Obraz przedstawia dwa zaprzęgi nadjeżdżające ku widzowi po szerokiej, zalanej wodą drodze, biegnącej między polami pokrytymi niebiesko-białym śniegiem. Bliższy, z lewej, zaprzężony jest w dwie pary koni kasztanowej maści, oświetlony pomarańczowym światłem dwóch latarń, umieszczonych po bokach bryczki z czarną zaokrągloną budą. Powozi nim mężczyzna w brązowym kożuchu z czarnym kołnierzem i w okrągłej szarej czapce, w prawej dłoni trzyma bat, lewą ujmuje lejce, obracając twarz w prawo. Drugi, nieco w głębi po prawej, zaprzężony jest w trzy konie, siwka, kasztana i karego. Zza końskich łbów widoczne są tylko dwie ciemnoszare sylwetki siedzących w bryczce mężczyzn, w okrągłej czapce z daszkiem i drugiego w okrągłej czapce czarnej. W dali rozciągają się pola sięgające 4/5 wysokości kompozycji. Po lewej, w głębi zagroda, drewniana chata i dwa inne budynki, o dachach pokrytych śniegiem. W oknie chaty błyszczy się pomarańczowe światełko. Przed nią rosną dwa smukłe, bezlistne drzewa sięgające góry kompozycji. Cztery chaty o zaśnieżonych dachach stojące rzędem, widoczne są na horyzoncie po lewej. Na polach po prawej rosną zrudziałe kępy krzewów. Na horyzoncie wąskie, ciemne pasmo lasu. Niebo ciemne szaroniebieskie u góry z pasmami seledynowymi, różowymi i fioletowymi. Obraz malowany impastowo, o żywym kolorycie. Charakterystyczne są zwłaszcza efekty pomarańczowego światła latarń od bryczki, którego barwne refleksy kładą się na końskich zadach i na wodzie na drodze. Omawiany obraz jest autentyczną pracą Alfreda Wierusza-Kowalskiego, słynnego polskiego pejzażysty i malarza scen rodzajowych, działającego z ogromnym powodzeniem w Monachium. Sądząc po sposobie malowania, bardzo efektownym, impastowym, obraz ten powstał w pó¼nym okresie twórczości, to jest po 1900 roku. Za takim datowaniem przemawia także jaskrawy dość koloryt obrazu. Oryginał tego obrazu (którego prezentowane płótno jest autorską repliką), sygnowany po prawej u dołu: A. Wierusz-Kowalski, zatytułowany: Odwilż, był reprodukowany w "Tygodniku Ilustrowanym" w 1893. Dział Dokumentacji Ikonograficznej Muzeum Narodowego w Warszawie przechowuje tę ilustrację i dwie inne, będące reprodukcjami identycznego obrazu, noszące tytuł: Na roztopach jesiennych. Niniejsza praca jest autorskim powtórzeniem wcześniejszego tematu. Wiadomo, że kompozycje Alfreda Wierusza-Kowalskiego cieszyły się ogromnym powodzeniem, zimowe pejzaże z postaciami samotnych wilków, ucieczki sań przed wilkami, a także sceny z bryczkami czy saniami oświetlonymi latarniami, ze względu na mistrzostwo efektów malarskich.