Góral

POCHODZENIE:
- kolekcja prywatna, Stany Zjednoczone
- kolekcja prywatna, Polska
WYSTAWIANY:
- Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa, 1908
LITERATURA:
- Janina Wiercińska,Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860-1914, Wrocław 1969, s. 171
- "Tygodnik Ilustrowany", 1908, nr 25, s. 494

Malarz Henryk Piątkowski, przyjaciel Wierusza-Kowalskiego z czasu studiów, początkowo z warszawskiej pracowni Rafała Hadziewicza, a następnie z monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych, od samego początku widział niepospolity talent artystyczny i wielką dojrzałość tkwiące w młodym jeszcze Alfredzie. Na łamach "Tygodnika Ilustrowanego" opisuje życie i twórczość artysty, patrząc na kolegę oczami młodego adepta sztuki. Pisze: "Dla nas wszystkich, którzy patrzyliśmy z bliska na pierwsze kroki Kowalskiego, którzy stanowiliśmy grono pierwszych jego kolegów, tak pięknie rozwinięta karyera artystyczna nie była niespodzianką. Wszystkie cechy charakterystyczne skończonego artysty mogliśmy poznać i ocenić w zarodku. (…) Talent jego posiłkowany był zawsze niezmordowaną pracą, a zdolność do pracy trzymała w karbach zbyt gwałtowne porywy. Stąd w rozwoju twórczości Kowalskiego nie znać nagłych odskoków od równej, gładkiej, raz wytkniętej drogi, nie znać rwania się bezwiednie szamoczącej się po manowcach duszy, lecz dojrzeć można natomiast równowagę artysty, który, urobiwszy sobie pewne ideały, wierzy w ich doskonałość i ciągle ku nim dąży" (Henryk Piątkowski, Alfred Wierusz-Kowalski Sylwetka, "Tygodnik Ilustrowany" 1908, nr 25, s. 492). Alfred Wierusz-Kowalski urodził się w 1849 roku w Dębczyźnie pod Suwałkami. Pierwsze sześć lat życia spędzone w rodzinnej posiadłości miały niewątpliwy wpływ na rozwój osobowości twórczej malarza. Teren guberni augustowskiej, w której wówczas znajdowały się Suwałki, był niezwykle malowniczym obszarem jeziornym odznaczającym się najsurowszym klimatem w kraju. Długie i srogie zimy należały do dziecinnych wspomnień malarza, który często do nich powracał, uwieczniając je w zimowych pejzażach ze sztafażem. Prezentowana na aukcji praca zatytułowana "Góral" zdobi szkic biograficzny napisany przez Henryka Piątkowskiego. Scenę polowania artysta umieścił na tle mroźnego i cichego krajobrazu. Przedstawia wybierającego się na łowy górala ubranego w charakterystyczny kłobuk, burą cuchę o kroju poncza i białe podhalańskie spodnie zwane portkami. Przez ramię przewiesił strzelbę, a na plecach niesie zwinięty tobołek. Warto zauważyć, że postać górala, odwrócona tyłem do widza i patrząca w dal, nie stanowi osi kompozycji. Góral zdaje się idealnie maskować pośród górskiej roślinności. Czy pierwszoplanowym bohaterem jest miękko malowana puszysta połać śniegu? Wierusz-Kowalski mistrzowsko prowadzi wzrok widza po wszystkich planach obrazu, począwszy od połaci śniegu, przez postać mężczyzny, po iskrzące złotawym blaskiem góry. Tak budowana kompozycja nadaje obrazowi przestrzenności i głębi i stwarza uczucie tajemniczości. Scenę oświetla łagodne, rozproszone światło. Obraz malowany jest w tonacji, po którą Wierusz-Kowalski często sięgał: paletę barwną tworzą szlachetne brązy, biele i szarości, w pełni oddające senność i spokój bijący od śnieżnego krajobrazu. Ciężki, świetlisty śnieg harmonizuje z ciemnymi, wiotkimi drzewami. Choć paletę malarza zdominowały szlachetne, lecz melancholijne brązy i złamana biel, w dążności do jednolitego kolorytu obrazu zachwyca tonalne zróżnicowanie barw, które przesyca obraz specyficznym nastrojem oddziałującym na uczucia i wyobraźnię widza (tzw. Stimmungiem).
Oddajmy głos Henrykowi Piątkowskiemu, który pięknie opisuje twórczość krajobrazową Wierusza-Kowalskiego, widząc w niej głębokie zespolenie duchowego wymiaru jednostki ze światem natury: "Na tle polskiego krajobrazu zaczyna Kowalski wysnuwać refleksy swych wrażeń, w których koń i człowiek wiążą się w jednolitą całość fragmentów, w naturze podpatrzonych. (…) O ile tłem dla niego jest zawsze życie potoczne, część małego światka, widzianego okiem artysty, a upoetyzowanego nastrojem poranków lub zmroków, grozą zimy lub efektem jesieni, o tyle wątkiem jego kreacji jest zawsze psychologiczny wyraz ludzkich postaci, lub anegdotyczny podkład. Kowalski nie jest nigdy fotografem natury, lecz jest on raczej ilustratorem pewnych faktów, w życiu napotykanych" (tamże).

Swoją edukację artystyczną rozpoczął w warszawskiej Klasie Rysunkowej, gdzie uczył od 1865 r. się pod kierunkiem Rafała Hadziewicza, Aleksandra Kamińskiego i Wojciecha Gersona. Studia kontynuował w akademii w Dreźnie, dokąd wyjechał w 1871 r. oraz w Pradze - w 1872 r. 18. X. 1873 r. zapisał się do Akademii Monachijskiej (Malschule) i studiował pod kierunkiem Aleksandra Wagnera, a w roku 1874 przeniósł się do pracowni Józefa Brandta. Powodzenie jakie w krótkim czasie zdobył na rynku sztuki spowodowało, że osiadł w Monachium na stałe. Wystawiał w Glaspalast, gdzie na wystawach międzynarodowych w 1883 r. zdobył medal drugiej, a w 1892 r. pierwszej klasy. Był aktywnym uczestnikiem życia polskiej społeczności artystycznej przebywającej w Monachium, m. in. wraz z Józefem Brandtem i Władysławem Czachórskim przewodniczył towarzystwu wspólnej pomocy dla popierania młodych artystów powołanego przez środowisko polskie w 1894 r. W 1890 r. otrzymał tytuł honorowego członka Akademii Monachijskiej. Monachium opuszczał rzadko - poza wyjazdami w rodzime strony (ok. 1897 r. kupił majątek Mikorzyn koło Konina, w którym przebywał, gdy przyjeżdżał do kraju); w 1903 r. zwiedził północną Afrykę w poszukiwaniu nowych motywów dla swojego malarstwa. Brał udział w licznych wystawach międzynarodowych, przede wszystkim w Monachium, Berlinie i Wiedniu, gdzie w 1894 r. zdobył złoty medal. Swoje prace prezentował także na wystawach krajowych w TZSP w Warszawie, gdzie zorganizowano wystawy indywidualne artysty w 1892 i 1908 r. oraz w TPSP w Krakowie w latach 1893, 1895- 96 i 1898 - 1900, a także w Salonie Aleksandra Krywulta. Dokonania artystyczne malarza zostały spopularyzowane przez ilustrowane czasopisma zamieszczające drzeworytnicze reprodukcje rysunków i obrazów - pojawiały się one od 1894 r. głównie w Kłosach, Tygodniku ilustrowanym i wielu pismach zagranicznych. Twórczość malarza zdominowana była przez sceny rodzajowe z życia polskiej wsi, dworków polskich oraz małych miasteczek. Najczęstszym motywem tych obrazów był koń nierozłącznie związany z człowiekiem, przedstawiany w wiejskim krajobrazie, najczęściej zimowym. Największą popularnością wśród publiczności i handlarzy obrazów cieszyły się kompozycje z motywem wilka, przedstawianego w nocnym, zimowym pejzażu, bądź watach napadających na konie i podróżnych w saniach, powtarzane w różnych wariantach i formatach. Częste w dorobku artystycznym Wierusza Kowalskiego są także sceny myśliwskie. Obrazy malarza znajdują się m. in. w Nowej Pinakotece w Monachium, w muzeach w Dreźnie, Królewcu, Antwerpii, Berlinie i w Stanach Zjednoczonych.

PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.